Venres 29 Marzo 2024

San Sadurniño, gastronomía de cine arredor da chanfaina

A presenza da tradicional receita no encontro audiovisual Chanfaina Lab vai máis alá dun papel simbólico ou testemuñal

A chanfaina é o prato estrela nas cociñas de San Sadurniño. Pero este embutido de tradición secular e humilde orixe é hoxe en día moito máis que un dos referentes gastronómicos da Ferrolterra. É un elemento da identidade local que tamén contribúe a dinamizar a vida cultural neste pequeno concello coruñés e os seus arredores. O Chanfaina Lab, encontro de creación audiovisual que leva o nome desta típica vianda, ten colocado no mapa a esta pequena poboación de arredor de 3.000 habitantes.

A orixe deste embutido pérdese nos tempos dos señoríos feudais, cando os labregos se vían na obriga de reservar as mellores partes do porco para o seu señor e, polo tanto, só lles quedaban as vísceras para se alimentar. Tradicionalmente, a chanfaina se facía despois da matanza e consistía en meter os distintos ingredientes dentro dun estómago do animal.

Publicidade

Esta peculiar receita, de laboriosa preparación e que se pode degustar tanto quente como fría, ten resistido con éxito ao paso dos séculos e á evolución dos gustos gastronómicos da sociedade, cun sabor intenso que non soe deixar indiferente a quen a proba. Non só se prepara nas cociñas das casas de municipios como San Sadurniño, senón que tamén se pode degustar nalgúns establecementos hostaleiros e nas festas de exaltación que se celebran na comarca da Ferrolterra.

O feito de tratarse dun “revolto” de distintas cousas e de ser unha receita de procedencia humilde son características que o prato comparte co Chanfaina Lab, un encontro de cineastas convidados a facer audiovisual en San Sadurniño equipados co mínimo imprescindible: o seu saber facer e unha cámara coa que percorrer as distintas parroquias. Lembrando a orixe da chanfaina, o coordinador do encontro, Manuel González, di con humor que “é o cine máis pobre que pode haber”.

O Chanfaina Lab, encontro de creación audiovisual que leva o nome desta típica vianda, ten colocado no mapa a esta pequena poboación de arredor de 3.000 habitantes

Cine feito con medios limitados, pero que achega resultados moi valiosos. Continuando o símil gastronómico, o coordinador do evento explica que cada edición “ofrece un  menú degustación do que ten acontecido en San Sadurniño ao longo do ano”. Deste xeito, a cita audiovisual convértese nun arquivo dinámico, vangardista e participativo sobre a vida a historia deste concello rural.

O proceso de elaboración da chanfaina, fitos históricos como a chegada da luz eléctrica a San Sadurniño, proxectos de emprendemento local radicados no concello e outros moitos outros temas teñen cabida neste vasto rexistro audiovisual, accesible na web Fálame de San Sadurniño. Unha compilación que vai sumando olladas desde fóra e desde dentro: as propostas dos cineastas convidados e dos participantes locais.

Para ofrecer este menú degustación, o equipo do Chanfaina Lab ten as súas funcións tan ben definidas como as pode ter unha cociña profesional. Así, González sostén que “o masterchef é o alcalde” e matiza que o seu papel, máis que de coordinador “é o de de sous chef encargado dos convidados”. Porén, incide en que a peza fundamental da engrenaxe é Carmen Suárez (responsable da Aula Cemit de San Sadurniño) que é “a sous chef que se encarga de todo o material”. Tamén resulta indispensable o apoio que prestan os distintos “pinches”, colaboradores que botan unha man desde as diferentes parroquias do municipio.

Filme-receita da chanfaina

Pero a presenza do prato tradicional no encontro de San Sadurniño non é só simbólica ou testemuñal. Vai alén do nome e do seu organigrama. Se unha parte importante da gastronomía é a súa compoñente social –o feito de compartir mesa e mantel para degustar a comida en boa compañía– no Chanfaina Lab ocorre exactamente o mesmo: a filosofía do encontro audiovisual tamén ten que ver co “convivio”, os momentos de reunión e xantar nos que os cineastas descobren a cociña local.

Desde este punto de vista, o encontro tamén serve de escaparate de especialidades das distintas parroquias do municipio: da propia chanfaina, á que se lle dedica un día específico, pero tamén das carrilleiras de tenreira ou do cabrito ao espeto, por citar algúns exemplos.

Na primeira edición do Chanfaina Lab, o cineasta Marcos Nine abordou o proceso elaboración deste peculiar embutido de intenso sabor. Desenvolvendo dúas liñas temporais, o audiovisual retrata fielmente os xeitos tradicionais e actuais de preparala, todo baixo a maxestosa música de Gustav Malher. Un filme-receita que resulta ser “unha exaltación da gastronomía local” e, ao mesmo tempo, unha “metáfora do proceso de creación audiovisual”.

Dinamizando o rural

O encontro, que nas súas seis edicións celebradas conta co apoio de Concello de San Sadurniño e a Deputación da Coruña, ten as súas orixes na actividade da aula Cemit do Concello, que traballa en achegar as novas tecnoloxías á veciñanza. A partires de aí, Chanfaina Lab botou a andar en 2014 cunha primeira edición na que todos os participantes eran cineastas de primeiro nivel, pero na que non se presentaron creacións realizadas polos veciños. Tras o sorprendente resultado acadado e a boa acollida, a semente prendeu e, pouco a pouco, a veciñanza foise animando a facer tamén os seus propios vídeos. Na última edición celebrada, antes da chegada da covid (2019); o 70% dos participantes foron locais.

Co Chanfaina Lab, mozos e mozas de instituto, xente de mediana idade e un nutrido grupo de persoas maiores traballan man a man con creadores de primeira división no audiovisual galego. “Créase un ambiente moi especial, unha sorte de burbulla onde todo o mundo o pasa xenial. Buscamos esa comuñón entre o local e o de fóra”, insiste Manuel González.

González destaca a importancia do Chanfaina Lab por “poñer no mapa” o concello e, polo tanto, o seu prato máis tradicional. Como “legado” do proxecto destaca o valor artístico, antropolóxico e etnográfico da colección audiovisual que se vai xerando, así como os efectos positivos no que respecta á dinamización do lugar: “a xente préstase a colaborar para o que faga falta” e participa “con moito orgullo”.

Nese senso, lembra que tamén son “chanfaneiras” as protagonistas de “Teño unha horta en San Sadurniño”, un proxecto de alfabetización dixital tamén xestado na Cemit e que viu a luz en 2015. Esta canle de Youtube alimentada por catro veciñas (Consuelo Picos, Cruz Piñón, Lucía Pita e Carmen Couce, co apoio de Carmen Suárez da Aula Cemit) busca preservar os saberes da agricultura tradicional a partir de simpáticos titoriais nos que elas mesmas ensinan a plantar cebolas, enristrar leitugas, podar tomates, plantar azafrán… ou incluso experimentar con novos cultivos como a pataca doce.

Coa vista posta en 2022

A irrupción da covid-19 obrigou a facer unha parada de 2 anos no encontro Chanfaina Lab, dado que unha das partes fundamentais desta proposta cultural pasa polo “encontro” entre cineastas galegos de primeiro nivel e veciñanza. “Non é facer as películas. Iso é o resultado final. O bonito e o que nos gusta é o proceso, a viaxe”, destaca o coordinador.

Agora, a organización ten a ollada posta en 2022, con esperanzas de poder retomar o camiño andado e seguir sumando edicións a esta innovadora proposta cultural onde a gastronomía local tamén está presente. Serán novas pezas para un “crebacabezas-chanfaina” onde os distintos ingredientes se combinan para facer de San Sadurniño un lugar ideal para gozar dunha cociña de cine.

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Un mapa da NASA alerta da subida do mar en Galicia e revela as zonas máis afectadas

Unha ferramenta dixital baseada nos datos científicos do Sexto Informe do IPCC ofrece unha proxección sobre as subidas do nivel do mar en todo o mundo ata 2150

A UVigo reivindica no Día Mundial da Auga a importancia do seu acceso universal

A universidade impulsa a concienciación través dunha serie de pódcast con nenos e nenas e dun concurso escolar de microrrelatos

A gran eclipse solar de abril: cando e onde vela en Galicia?

Este fenómeno astronómico será visible de maneira parcial no oeste da comunidade, especialmente na franxa atlántica da Coruña e Pontevedra

O mapa dos ‘químicos eternos’ en Galicia: ata 70 zonas sospeitosas de grave contaminación

Unha investigación europea sinala a presenza no continente destas substancias nocivas para o medioambiente e a saúde