Únete á nosa canle de Whatsapp
A ciencia busca incesantemente novos tratamentos cos que abordar o cancro. Os avances das últimas décadas permitiron aumentar a supervivencia dalgúns tumores, como os de mama. Porén, hai outros como o cancro de páncreas ou o glioblastoma que seguen a ter altas taxas de mortalidade. Para tratalos, estanse buscando alternativas que permitan aumentar a esperanza de vida dos doentes. Un dos tratamentos clave é a hipertermia con nanopartículas magnéticas, que consiste en aumentar a temperatura das células tumorais mediante nanoimáns controlados de forma remota. “É unha terapia prometedora”, asegura David Serantes, un dos coordinadores do 3rd Workshop on Magnetic Nanoparticles and Hyperthermia. Este encontro, que durará tres días e dará comezo este mércores, celebrarase en Santiago para abordar os retos desta terapia dende a perspectiva da ciencia de materiais.
“En esencia, é unha terapia alternativa. Hai tumores nos que os tratamentos tradicionais teñen pouco éxito, por iso se exploran outras posibilidades”, apunta Serantes, tamén investigador da Universidade de Santiago (USC). Segundo continúa explicando, esta terapia baséase en dous principios fundamentais. Por unha banda, na hipertermia. É dicir, aplicar calor ás células canceríxenas, que son máis sensibles ao aumento de temperatura que as células sas. En segundo lugar, conducir nanopartículas magnéticas á zona do tumor, onde xeran un campo magnético externo que, ao liberar enerxía, aumenta localmente a temperatura. Isto pode provocar a apoptose celular —morte controlada— ou volver as células máis sensibles a outros tratamentos. “Como o corpo humano é insensible aos campos magnéticos, esta terapia non ten efectos secundarios”, apunta.
O tratamento emprégase dende hai máis dunha década para tratar o glioblastoma
Pese ao escenario prometedor que ofrece esta terapia con nanopartículas magnéticas, Serantes recoñece que o seu éxito é “bastante moderado”. Hai máis dunha década, a Unión Europea aprobou este tratamento para abordar o glioblastoma. “Conseguiuse pasar dunha esperanza de vida de 12 meses a 23”, lembra o investigador da USC. “É un gran avance pero queda moito por facer”, asegura. Cre que o gran asunto pendente é a mellora da efectividade e, por iso, pon en valor encontros como o que se celebrará en Santiago esta semana. Arredor de 70 expertos internacionais reuniranse na Facultade de Óptica e Optometría para atopar as claves que convertirían esta terapia nunha alternativa máis efectiva do que é hoxe.
Os principais inconvenientes
“Un dos aspectos que debemos discutir é que lles pasa ás nanopartículas cando están sometidas ao campo magnético dentro das células. Actualmente hai unha visión moi limitada do que lles pasa e debemos cambiala completamente. Sobre todo, porque non sabemos como é a calor a nivel nanométrico“, explica Serantes. Polo tanto, entender que pasa cos aumentos de temperatura a esas escalas é fundamental para seguir avanzando na comprensión da hipertermia con nanopartículas magnéticas. Sen dúbida, un paso clave para incrementar a súa efectividade.
Un dos principais inconvenientes deste tratamento non é tanto unha cuestión científica como económica. “A máquina que xera os campos magnéticos é moi cara. Ademais, necesítanse técnicos especialistas. Actualmente estase aplicando en hospitais de Alemaña e Austria”, apunta Serantes. El puntualiza que o tratamento en si non é caro. O habitual é que se fagan sesións de 20 minutos durante varios días, pero o que encarece a terapia son as máquinas que se empregan para aplicala. Malia que aínda non chegou a España, estanse facendo ensaios clínicos en Barcelona, aínda que o investigador da USC recalca que “non é o habitual”.
“A máquina que xera os campos electromagnéticos é moi cara”
DAVID SERANTES, investigador da USC
Pese aos obstáculos que aínda hai que salvar, tanto a nivel económico como de investigación, Serantes pon as súas esperanzas na hipertermia con nanopartículas magnéticas. Indica que se está a levar a cabo un ensaio clínico para o cancro de páncreas pero que non é, nin de lonxe, a única aplicación desta terapia. No campo da medicina, o investigador menciona a liberación controlada de fármacos e a criopreservación de órganos para transplantes. “O problema actual é que hai que arrefriar o órgano, pero non moito, porque despois hai que volver quentalo. Fórmulase o uso de nanopartículas dentro do órgano que, ao inxectar, poden quentar e arrefriar homoxeneamente, aumentando o tempo de traslado”, apunta. Pero máis alá das múltiples aplicacións médicas, as súas implicacións nas reaccións catalíticas abren un amplo horizonte a unha terapia tan prometedora como chea de obstáculos.
