A mediados de marzo, cando a Covid-19 aínda non paralizara boa parte do mundo, un cruceiro partiu do porto de Ushuaia, na Patagonia arxentina, para recrear a expedición do aventureiro Ernest Shackleton entre 1914 e 1917 pola península Antártica. 128 persoas na pasaxe e 95 na tripulación levaban a bordo un polisón: o SARS-CoV-2. A OMS xa declarara daquela a pandemia mundial, así que se tomaron algunhas medidas de precaución: non se permitiu embarcar aos pasaxeiros que estiveran en zona de risco (China, Macao, Hong Kong, Taiwan, Xapón, Corea do Sur ou Irán) nas tres semanas anteriores, e fixéronse medicións de temperatura e revisión de posibles síntomas a todas as persoas e establecéronse medidas de hixiene no buque, sobre todo no comedor. Nada parecía evidenciar que o virus estaba alí. Pero o que pasou despois converteuse nun interesante experimento que acaban de analizar científicos australianos nunha comunicación publicada pola revista Thorax, pertencente ao British Medical Journal.
Día 8, primeiros síntomas
Durante os primeiros días, todo foi normal. O barco percorreu algunhas das paraxes máis abraiantes da península Antártica, pero ao saber do comezo das restricións de fronteiras derivadas da crise, os responsables do cruceiro decidiron regresar a un porto arxentin. Pero o país xa pechara as súas fronteiras e denegara o permiso para desembarcar, e o cruceiro tivo que ir ata Montevideo, capital de Uruguai.
Nese tempo comezou a agromar a Covid-19 a bordo. O día 8 rexístrase o primeiro episodio febril nun pasaxeiro, o que obrigou a reforzar os protocolos de hixiene, e confinouse aos pasaxeiros nos seus camarotes. Repartíronse máscaras de protección e a tripulación, na que había un médico, valeuse de equipos de protección para atender aos pacientes con febre. O día 10, tres tripulantes comezaron con febre; o día 11, outro máis; e o día 12, outros tres pasaxeiros.
Ao chegar a Montevideo, 13 días despois do comezo da viaxe, a situación seguiu complicándose. O día despois outras tres persoas desenvolveron síntomas. Mentres o buque estaba en corentena, ata oito persoas tiveron que ser trasladadas a hospitais da cidade polo seu empeoramento. Finalmente, o 3 de abril, comezáronse a realizar as probas PCR a todas as persoas que ían a bordo. E os resultados sorprenderon.
Das 217 persoas que ían a bordo, 128 deron positivo, pero só 24 manifestaron algún síntoma da doenza
Das 217 persoas a bordo, 128 (o 59%) dou positivo nas probas, incluíndo tres que deran negativo nun primeiro momento nas probas rápidas de anticorpos a pesar de teren síntomas. O máis sorprendente para os investigadores que estudaron o caso, e que pon de relevo a necesidade de manter as precaucións ante a pandemia da Covid-19, como xa aconteceu noutros estudos, foi a elevada porcentaxe de infeccións asintomáticas. Só o 12,5% dos positivos (16 persoas), desenvolveron síntomas leves, e 8 (6,2%) tiveron que ser evacuados a hospitais. Deles, 4 (3,1%), requiriron de ventilación mecánica, e unha persoa morreu finalmente. Por tanto, só o 19% dos positivos (24 persoas) tiveron síntomas, fronte ao 81% que non manifestou ningún tipo de evidencia da infección.
Conclusións
A partir desta análise, o estudo de observación tira cinco principais conclusións que poden servir de aprendizaxe ante o risco de propagación do SARS-CoV-2 en espazos pechados. “É probable que se subestime significativamente a prevalencia da Covid-19 nos cruceiros, polo que se precisan estratexias para avaliar e monitorar a todos os pasaxeiros para previr a transmisión comunitaria”. Conclúen tamén as limitacións das probas rápidas en pacientes en fase aguda, e destacan a elevada porcentaxe de casos asintomáticos.
Alén disto, a análise da distribución dos positivos no buque expón que “a presenza de resultados discordantes da Covid-19 en moitos camarotes suxire que pode haber unha taxa significativa de falsos negativos nas probas PCR“, polo que os científicos manteñen o seguimento dalgúns casos para aclarar isto. E engaden, ademais, que a tardanza na aparición dos síntomas nalgúns pasaxeiros (non se manifestaron ata o día 24 nalgúns casos) suxire un “contaxio cruzado” despois do confinamento nos camarotes”.
Referencia: COVID-19: in the footsteps of Ernest Shackleton (Publicado en Thorax).