Do mesmo xeito que a cornamenta dun cervo, as cellas dos nosos antepasados primitivos eran unha protuberancia ósea pronunciada que indicaba dominación e agresividade. Os humanos modernos, en cambio, temos unha fronte lisa con cellas máis visibles e peludas, capaces de moverse para establecer redes sociais, segundo un estudo liderado pola universidade de York (Canadá), que se publica na revista Nature Ecology & Evolution.
Ata agora, outorgábase a esta parte do cranio, que une os ollos e a caixa cranial, unha función de protección contra o impacto da mordedura e a mastigación. Este novo traballo propón que as grosas prominencias óseas por encima dos ollos (arcos superciliares) dos primeiros humanos sinalaban o estatus social e despois, ao facerse menos protuberantes e movibles, propiciaron habilidades de comunicación.
Nos primeiros homínidos, as cellas indicaban dominación e agresividade
Nos mandriles, os machos dominantes teñen vultos de cores brillantes a cada lado do fuciño para mostrar o seu status. Estes vultos crecen debido a factores hormonais, e os ósos de debaixo presentan cráteres microscópicos, unha característica que tamén se pode ver nas cellas dos homínidos arcaicos”, explica Paul O’Higgins, un dos autores principais do artigo e profesor de anatomía na universidade canadense.
Os científicos recrearon dixitalmente un cranio fósil de Homo heidelbergensis achado no que hoxe é Zambia e coñecido como Kabwe 1, que ten entre 300.000 e 125.000 anos de antigüidade. A través dun software de enxeñería 3D descubriron que os arcos superciliares do fósil eran moito máis grandes do necesario para protexer as concas oculares e a caixa cranial, de modo que unha cella grosa pouco ten que ver coa función de protexer o cranio ao comer.
“Usamos o software de modelado para recortar o enorme fío da fronte de Kabwe 1 e descubrimos que non ofrecía ningunha vantaxe espacial, xa que podía reducirse en gran medida sen causar problemas. Logo simulamos as forzas de mordedura de diferentes dentes e descubrimos que se aplicaba moi pouca tensión nesta parte. Cando a eliminamos non tivo ningún efecto no resto da cara ao morder”, engade o experto. “Outras hipóteses, como manter a suor ou o pelo fóra dos ollos, xa se descartaron, polo que suxerimos que se pode atopar unha explicación plausible na comunicación social”, conclúe O’Higgins.
Os científicos reconstruíron con software 3D un cranio de ‘Homo heidelbergensis’
A medida que os humanos se volveron máis sociables, o aplanamento da fronte permitiu o desenvolvemento de cellas máis visibles e movibles capaces de mostrar emocións sutís e cambiantes. Un movemento rápido de cellas é un signo de recoñecemento, alzalas indica simpatía, e hai pequenos movementos que son clave para identificar a confianza e o engano. Todo isto tradúcese nunha maior cooperación e comprensión entre as persoas.
“Unha fronte máis vertical nos humanos modernos permitiu mostrar emocións amigables que axudaron a formar vínculos sociais entre individuos”, recalca O’Higgins. Para Penny Spikins, coautora do traballo no departamento de Arqueoloxía da universidade de York, “as cellas son as pezas que nos faltaban para entender como os humanos modernos lograron levar mellor cos demais que outros homínidos agora extintos”.
De acordo cos investigadores, nosas frontes comunicativas foron un efecto secundario da redución gradual das nosas caras durante os últimos 100.000 anos. Este proceso acelerouse nos últimos 20.000 anos e, máis recentemente, cando pasamos de ser cazadores recolectores a agricultores.
“Coa redución do tamaño da cara desaparecen tamén esas superestruturas robustas que caracterizan aos homínidos do Pleistoceno Medio, como ocorre con Kabwe 1”, asegura á Axencia Sinc Markus Bastir, director do laboratorio de Morfoloxía Virtual no Museo Nacional de Ciencias Naturais (CSIC) e autor dun comentario sobre este artigo na revista Nature Ecology & Evolution.
Spikins afirma: “Os humanos modernos son os últimos sobreviventes dos homínidos. Mentres a nosa especie irmá, os neandertais, estaba a morrer, nós colonizabamos rapidamente o mundo, sobrevivindo a contornas extremas. Isto tivo moito que ver coa nosa capacidade para crear grandes redes sociais. Sabemos, por exemplo, que os humanos modernos prehistóricos evitaron a endogamia e foron a vivir con amigos en lugares distantes durante tempos difíciles”.