Venres 29 Marzo 2024

Unha galega universal: Concepción Arenal

Selo da República de Concepción Arenal.
Selo da República de Concepción Arenal.

Concepción Arenal, xurista e escritora galega, muller de ciencia e feminista, é unha das figuras senlleiras do século XIX pola trascendencia do seu pensamento.

Nada en 1820 en Ferrol, onde o seu pai era militar, residiu a maior parte da súa vida en Madrid, e se retirou a Galicia de novo no final dos seus días. Faleceu en Vigo o 4 de febreiro de 1893. Na cidade olívica, varios fitos e monumentos recordan unha persoa exemplar que viviu longos anos na cidade, no seu pazo situado na zona dos Choróns, tras o convento dos Capuchinos, no barrio de Casablanca.

Publicidade

A súa vida foi un exemplo de afouteza intelectual, nun momento en que as mulleres estaban totalmente marxinadas da vida pública. Exemplo diso é como ingresa, en 1841, con 21 anos, na Facultade de Dereito da Universidade Central de Madrid, baixo identidade falsa e vestida con roupas de home. Como ouvinte, puido cursar a carreira, malia a oposición da súa nai, xa viúva. E, sen ánimo de agocharse, dende moi nova participou en faladoiros literarios e políticos ata entón vedados para a muller.

Tras obter a súa titulación, comeza a colaborar en diversos xornais, con artigos de contido social. Colabora tamén con institucións de beneficencia e publica obras sobre a atención aos máis desfavorecidos. Entre eles, chaman a súa atención os presos. En 1863, convértese na primeira muller que recibe o título de Visitadora de Cárceres de Mulleres. E alterna a súa obra política coa literaria, en especial na poesía.

“Odia o delito e compadece ó delincuente”, a súa grande frase

A súa obra “Oda á escravitude” (1866) é premiada pola Sociedade Abolicionista de Madrid. E son aclamadas as súas “Cartas aos delincuentes” (1865), o reo, o pobo e o verdugo” ou “A execución da pena de morte” (1867). “Odia o delito e compadece ó delincuente” é a súa grande frase para a historia.

En 1872, funda a Construtora Benéfica, unha sociedade que se dedica á construción de casas baratas para obreiros. E, durante as guerras carlistas, chega a poñerse á fronte dun hospital de campaña en Miranda de Ebro.

Como feminista é valente, unha pioneira. As súas ideas, aínda que hoxe serían extremadamente conservadoras, son avanzadas para o seu tempo. Está enmarcada no catolicismo social e defende que a muller se instrúa e traballe. Recibe ataques da Igrexa, malia que é profundamente relixiosa. E non dubida en criticar aos cregos da súa época: “O clero en xeral é moi ignorante, non quere a muller instruída; é mellor auxiliar: mantela na ignorancia,”. Pero, cando o feminismo avance, serán os conservadores os que abracen con máis entusiasmo as súas ideas. En 1902, o xesuíta Julio Alarcón, na recén fundada revista “Razón y Fe”, defenderá o seu feminismo.

Tumba e monumento a Concepción Arenal no cemiterio de Pereiró, en Vigo.
Tumba e monumento a Concepción Arenal no cemiterio de Pereiró, en Vigo.

A grande activista, escritora e xurista retiraríase a Vigo ao final da súa vida. Falecería en 1893, con 73 anos.

Dezaoito anos despois da súa morte, en 1912, Concepción Areal recibiría a súa primeira grande homenaxe en Vigo. Os seus restos mortais son trasladados, nun cortexo fúnebre de gala, dende o cemiterio de Picacho, preto do Berbés, ata o de Pereiró, que se estrea ese ano coa súa tumba. Será o colosal monumento que hoxe preside a entrada do camposanto e que é obra de Manuel Gómez Román e que foi pagado polo Concello. Anos despois, dedicaráselle tamén unha rúa.

Ademais, consérvanse os restos do vello pazo de Núñez, na zona dos Choróns, onde pasou os seus últimos anos e faleceu. Alí vivira antes Casto Méndez Núñez, o da honra e os barcos. En 1938, unha campaña pública pediu que se conservase o pazo, xa en ruínas, para convertelo en reformatorio, xa que Vigo era (contaba un xornal da época) “a cidade de Galicia que máis nenos dá á criminalidade, como acontece en todas as urbes de complicada vida industrial, portuaria e cosmopolita”.

Finalmente, o pazo será demolido. Pero a súa solaina, cunha fermosa balaustrada, foi trasladada aos xardíns de pazo de Castrelos.

Arenal conta tamén con monumentos na súa honra erixidos na Coruña e Ferrol. E moitas rúas ao seu nome en cidades e vilas galegas. Así que Concepción Arenal conseguiu o recoñecemento público, como unha das máis grandes personalidades da investigación e lexislación penitenciaria. E tamén como unha pioneira da loita polos dereitos da muller. Faleceu en Vigo hai agora 125 anos.

4 COMENTÁRIOS

  1. Mi madre hija de Gallegos siempre me hablaba de ella.Mi bisabuelo Carlos Pol Caamaño era escribano público y Gallegos todos mis abuelos. Me sorprende gratamente este artículo.Soy Argentina pero siempre en mí alma la Patria de mis antepasados , mamá me contó de los grandes logros de una verdadera mujer adelantada para su época,las cárceles deben ser para devolver a los presos a la sociedad… Se lo he escuchado a mí madre los saludo cordialmente.

  2. Mi madre hija de Gallegos siempre me hablaba de ella.Mi bisabuelo Carlos Pol Caamaño era escribano público y Gallegos todos mis abuelos. Me sorprende gratamente este artículo.Soy Argentina pero siempre en mí alma la Patria de mis antepasados , mamá me contó de los grandes logros de una verdadera mujer adelantada para su época,las cárceles deben ser para devolver a los presos a la sociedad… Se lo he escuchado a mí madre los saludo cordialmente.

  3. Tamen ten un colexio grande en Catro Caminos, na Coruña. Eu fixen ali a EXB e xa teño 50 anos. Colexio Concepción Arenal, pegado a Maestría
    Gracias pola vosa fermosa paxina e un saudo!

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Buscan nun cemiterio de Narón unha das maiores fosas creadas polos golpistas en Galicia

O 26 de decembro de 1936 levouse a cabo unha das máis grandes execucións masivas das que hai constancia en terras galegas, na que foron asasinadas un total de 34 persoas

Aparece en Ferrol unha balea xibarte morta de case 10 metros

É o primeiro cetáceo desta especie que vara en Galicia dende 2011, e puido morrer ao quedar engachado en aparellos de pesca

Quen era Eunice Newton? Un proxecto galego recupera a figura da pioneira da ciencia climática

Un equipo da UVigo replica os experimentos da científica que xa alertara en 1856 do impacto da concentración de CO2 na atmosfera

Aparece unha balea morta na Estación Naval da Graña, en Ferrol

Foi descuberta polo persoal de garda nunha das roldas de vixilancia, sendo retirada da auga ao redor das 10:00 horas