Xoves 28 Marzo 2024

Sánchez, o ilustrado que soñou a autoestrada fluvial do Miño

Antigua postal de Ribadavia.
Antigua postal de Ribadavia.

Ata a chegada do ferrocarril e das estradas, os ríos foron as grandes vías de comunicación. Hoxe esquecido, o transporte fluvial alumeou a primeira Revolución Industrial. O Mississippi articulaba o sur de Estados Unidos para o tráfico de viaxeiros e mercadorías. Como, moito antes, o Danubio cumpría a mesma función en Europa Central. No século XVIII, coa Ilustración e os seus adiantos, o tráfico fluvial incrementouse. E, se os británicos estreaban o Caledonian Canal, de costa a costa de Escocia, en España nacía a Canle de Castela, para levar o trigo da Meseta cara aos portos do Norte.

A febre polos ríos decaería no século seguinte. O XIX sacou da manga o ferrocarril e o transporte de mercadorías mudou por completo. As autoestradas do século XX farían esquecer de todo os cursos fluviais, mentres as canles e esclusas se converterían en rutas de sendeirismo sen recordo dos seus tempos de esplendor co tráfico de gabarras.

Publicidade

A Galicia, a terra dos mil ríos, aquela moda do transporte fluvial pasoulle sen gloria, como tantos outros adiantos nun país arrasado polo caciquismo e atrapado no seu atraso. Así que o Danubio, o Mississippi e o Caledonian Canal soaban moi afastados aquí no século XVIII. Pero houbo galegos que soñaron con articular o país a través dos seus cursos fluviais. E converter o río Miño na grande autoestrada do país.

O gran valedor deste avance foi o ilustrado Pedro Antonio Sánchez, cóengo de Compostela, nacido en 1749 e falecido tres anos antes da invasión napoleónica, en 1806. Este pensador redactou un ambicioso proxecto para facer o Miño navegable, convertendo A Garda nun porto de primeira orde e permitindo aos viños do Ribeiro saír aos mercados internacionais.

Sen camiño carreteiro polo Sur

Sánchez eleva a súa proposta “ao inmortal rei Carlos III“, co obxecto de facer do Miño a gran canle de Galicia “dende a súa desembocadura no mar ata a cidade de Ourense ou, cando menos, ata a vila de Ribadavia”.

O noso crego non agocha que o seu plan pretende darlle vida á economía galega partindo do negocio do viño. Porque non hai moito que os ingleses cambiaron os caldos do Ribeiro polos de Porto. Aínda que foron as guerras de relixión, e non as facilidades de transporte, a causa da ruína deste lucrativo negocio que se mantiña florecente dende o século XIV.

O certo, non entanto, é que a provincia de Ourense ten grandes dificultades para dar saída ás súas mercadorías. E a conexión coa Meseta é unha auténtica odisea, sen que sequera exista un camiño carreteiro que conecte o Sur de Galicia con Castela. As únicas rutas posibles son as chamadas “de ferradura”, para cubrir a pé ou dacabalo.

Como di Pedro Antonio Sánchez: “Esta falta de extracción fai que os naturais do Ribeiro miren con igual horror a abundancia que a escaseza da colleita”.

Así que propón a súa idea á Corte e imaxina unha Galicia próspera, artellada polo Miño: “As embarcacións irán buscar este viño e cargarán á súa volta xéneros de vestir, de cacao, de arroz, de azucre, de canela, de xabón, de aceite e outras diferentes especies: como o porte será moi lixeiro, o prezo deles deberá ser máis equitativo, e os portugueses se atoparán máis embarazados en despachar o azucre, a canela falsa, o aceite, a xabón, os panos do seu país, a ferralla e outros artigos que están na raia seca sen facer aduana”.

Do Miño, a Biscaia e Castela

Crearíase unha ruta comercial dende Ourense ata Castela, polo Sur de Galicia, que sería a mellor alternativa á “penosa viaxe que fan hoxe en día polo Cebreiro”. Escribe o noso ilustrado: “Non pode dubidarse que, transportando viño polo Miño, non soamente será conducido con vantaxe e cun frete pouco custoso ás cidades, vilas e lugares que rematan as costas de Galicia, Asturias e Biscaia, senón que dende alí será levado con felicidade algunhas leguas terra dentro”.

Sánchez preocúpase polo prezo da obra: “Canto aos custos desta empresa, por grandes que parezan, son sempre moi pequenos comparados coas asombrosas utilidades que deben resultar”. E anima a implicar ós portugueses no proxecto: “Será indispensable que traten coa corte de Portugal, para que, ou concorra aos gastos da obra nas dez leguas en que o río divide os dous reinos ou suxeite os seus vasalos a pagar os mesmos dereitos por razón do frete que se impoñan aos españois”.

O proxecto de facer do Miño a grande autoestrada fluvial queda en nada. O “inmortal Rei Carlos III” morrería o 14 de decembro de 1778,sen facer caso ningún ó memorando presentado por Pedro Antonio Sánchez. Queda como unha máis entre miles de boas ideas, de bos galegos preocupados polo país, que se perderon para sempre…

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Galicia superará os 40 graos durante a cuarta onda de calor da península

O sur de Pontevedra a Ourense serán as zonas máis afectadas durante un episodio de calor intenso que durará ata o xoves

As alamedas ilustradas: séculos de historia ferrolá loitan pola súa supervivencia

A bióloga María José Leira Ambrós reivindica a valía do espazo natural para a historia da cidade nun relatorio do Museo de Historia Natural de Ferrol

Aquí están as mellores ilustracións científicas do ano

O concurso Illustraciencia celebra a súa novena edición coa participación de máis de 400 creacións de todo o mundo

A Xunta sitúa 19 concellos en nivel máximo ou alto a partir do venres

Seis concellos ficarán coa hostalaría pechada e limitación de reunións a conviventes, e 13 estarán no nivel alto, con máis restricións có resto de Galicia