Elektra Sonne, as antenas de Hitler en Lugo

O III Reich tivo nunha aldea de Lugo unha das instalacións vitais para a Segunda Guerra Mundial. Dende Arneiro, en Cospeito, o “Elektra Sonne“, un complexo de antenas de 112 metros de alto, axudaba á navegación á Armada e á Aviación da Alemaña de Hitler. Xunto a outra antena instalada en Sevilla, e a rede levantada en Alemaña e na Francia ocupada, o “Sonne” era a instalación de máis alto rango. E mantívose moitas décadas en pé tras da guerra, para ser empregada pola Aviación Civil ata 1971.

A construcción do “Elektra Sonne” espertou unha grande actividade dos servicios secretos aliados, que chegaron a planear unha misión de comandos para sabotar a antena.

Xa desde o comezo da Guerra Civil, tiñan os alemáns a idea de instalar un gran complexo de radio en España. Hitler precisaba un sistema de comunicacións eficaz para os avións da Luftwaffe e os barcos e submarinos da Kriegsmarine. Dispoñía de instalacións “Sonne” en Alemaña e, en 1939, logrou de Franco a cesión de terreos en Galicia para levantar a maior antena do Reich, que garantise ás comunicacións das súas unidades no Atlántico Norte.

Así, os nazis levantaron o “Elektra Sonne” no municipio lucense de Cospeito. A estación estaba formada por unha antena de 112 metros de alto, dúas repetidoras máis baixas, un edificio para maquinaria, almacén e operador, xunto a outro para residencia do persoal de mantemento. A instalación construíuse na parroquia de Arneiro e dende alí daba unha cobertura de 1.000 millas cunha precisión alta, o que permitía cubrir as augas do Atlántico.

Deseñado polo enxeñeiro checo Ernst Kramar nos anos trinta, o sistema “Elektra Sonne” permitía a avións ou submarinos determinar a súa posición con exactitude o radiar unha secuencia de puntos e raias que podía ser interpretada nun plano. Kramar, que traballaba para a empresa alemá Standard Elektrik Lorenz, era un xenio da enxeñería radioeléctrica. Do seu traballo, xurdiu a patente do Lorenz Landing System, abreviado como sistema LLS, base do “Elektra Sonne”. Na actualidade, máis de medio século despois, unha evolución desta tecnoloxía, coñecida como ILS (Instrument Landing System) é a que seguen a empregar os avións de todo o mundo para aterrar nos aeroportos. Pero, a pouco de comezar a II Guerra Mundial, o invento era unha auténtica revolución para a navegación aérea e marítima.

Adolf Hitler entusiasmouse de inmediato coa idea. O mariscal Hermann Goering, mando supremo da Luftwaffe, prometeu ó führer que, cun bo sistema de posicionamento, a arma aérea alemana podería, case por si mesma, gañar a guerra. E o contraalmirante Karl Doenitz, xefe da escuadra de submarinos, estaba convencido de que os seus U-boot só precisaban coñecer ben a súa situación para someter ao Reino Unido ao bloqueo comercial que asfixiaría ós británicos e poría Londres ós pes de Berlín.

Así que Hitler non perdeu o tempo e conseguiu de Franco autorización para levantar bases “Elektra Sonne” en España. Unha levantouse en Sevilla, para a orientación do tráfico en Xibraltar, o Mediterráneo e o Atlántico medio. Pero a máis importante íase erguer en Cospeito, na Terra Chá. Camións chegados desde Alemaña transportaron ata a parroquia de Arneiro os equipos, construídos pola casa Telefunken. O aeródromo de Rozas xugou un papel fundamental para o transporte de persoal e pezas.

O investigador coruñés José Cadaveira, que ten documentadas diversas ruinas militares en Galicia, afirma que o “Elektra Sonne” chegou a ser tan vital que os aliados trazaron plans para sabotalo. “Máis que para transmitir voz, a antena utilizábase coma un rudimentario GPS, porque emitía sinais que os avións da Luftwaffe podían interpretar, gracias a un escanner, e determinaban así en qué posición se atopaban”, explica.

A presenza do Sonne e as minas de wolframio provocaron que Galicia fora un fervedoiro de espías. En especial, na zona de Vigo, onde se atopaba un dos portos de abastecemento dos submarinos U-boot do almirante Doënitz, as “mandas de lobos” que acosaban á flota mercante inglesa e americana no Atlántico Norte.

No Vigo neutral, convivían refuxiados franceses, ingleses ou noruegueses, xunto ás delegacións comerciais do III Reich, que atendían, entre outros negocios, á estratéxica industria da extracción do wolframio, o mineral clave para fabricar obuses e blindar os tanques.

Tras a ocupación de Francia, o III Reich completou a súa rede de grandes antenas levantando outras na costa atlántica francesa, aínda que a de Lugo, pola situación, foi a máis estratéxica de todas. Os Estados Unidos chegaron a estudiar un desembarco na praia ferrolá de Doniños, co obxecto de sabotar as torres de Arneiro e interromper a producción de wolframio e desartellar toda a infraestructura de apoio ós nazis, e os submarinos de Doenitz, creada en Galicia.

Ao remate da guerra, a antena de Cospeito pasou a propiedade do Exército español. En 1962, as instalacións –que os veciños da zona chamaban “As torres de Arneiro”— foron abandonadas polos militares e pasaron á autoridade da Aviación Civil. Finalmente, o “Sonne” foi abandonado en 1971. En 1980, foi desconectado por completo. Desde entón, as tres antenas foron usadas en ocasións por radioafeccionados. E no ano 2009, co paso do ciclón extratropical Klaus sobre Galicia, caeu a terra a derradeira das tres antenas que aínda se mantiña en pé.

Pero queda o recordo de que no corazón da Terra Cha estaba unha das antenas máis importantes da contenda. Baixo a súa guía, libráronse moitos enfrontamentos bélicos no litoral galego entre a aviación aliada e os submarinos de Doënitz. Con toda seguridade, en Berlín, Londres ou Washington, falouse de Cospeito como un enclave estratéxico da Segunda Guerra Mundial.