Venres 29 Marzo 2024

As ostras que falan francés

A ostra en Galicia é un bivalvo que fala francés. Porque desde Bretaña se importa a cría que hoxe se cultiva en bateas. A poboación autóctona quedou arrasada fai xa máis de douscentos anos, como denunciaba Coornide de Saavedra a finais do século XVIII. Así que este manxar mariño houbo que traelo de fóra.

Batea con ostras nas Rías Baixas.
Batea con ostras nas Rías Baixas.

A desaparición dos bancos naturais en Galicia foi unha pequena traxedia ecolóxica. Porque as apreciabamos xa desde os tempos castrexos, como o demostran os ‘cuncheiros‘, depósitos de cunchas que se atopan nas escavacións arqueolóxicas e dan fe das mariscadas dos nosos antepasados da Idade do Ferro.

Publicidade

Polo mundo adiante, hai constancia da ostricultura en China en 460 antes de Cristo. Aristóteles dá fe do cultivo na Grecia clásica. E Séneca, Plinio, Horacio e Petronio deixaron escritos sobre este sector na antiga Roma.

Cando a ostra aínda se criaba de forma natural en grandes bancos en Galicia, a súa explotación era un importante sector económico. Desde a Idade Media, este molusco preparábase en salmoira ou escabeche para a súa exportación en toneis a Castela. Pero, co tempo, a produción espontánea quedou arrasada. Así que, no século XIX, se fixo un oco no país a ostricultura, coa súa capital na ría de Vigo.

En 1847 foi creada a Escola Práctica de Ostricultura de Ortigueira, na Coruña

Xa en 1847 creouse unha Escola Práctica de Ostricultura en Ortigueira (A Coruña). Pero só durou dez anos. Fracasou tamén alí un novo proxecto, en 1878.  Ata que o éxito chegou a San Simón, en 1930. Era unha boa zona, xa que naquel ano se produciron alí 30 millóns de xeito natural.

San Simón permitiu estender a ostricultura a outras rías galegas, en especial a Betanzos e Pontedeume, onde se levaron en 1938 máis de 20.000 crías procedentes da ría de Vigo. Aínda que o proxecto fracasou, un temporal dispersou as sementes e permitiu repoboar algunhas zonas do litoral norte.

O negocio ostrícola era unha antiga reclamación en Galicia, que vía como en Italia ou Francia chegaba a ser un importante sector produtivo. Eduardo Chao publica un opúsculo, no tramo final do século XIX, recollendo artigos publicados no xornal ‘El Miño’ baixo o título “A ostricultura en Galicia. Creación dunha riqueza millonaria”.

Así se expresa o polígrafo e científico galego:

“-Unha riqueza millonaria!

-Si, admirado lector: unha riqueza millonaria, repartida entre eses doce mil valentes e sufridos mariñeiros da nosa costa, que viven traballosamente da máis azarosa das industrias, a pesca; entre esas pobres familias que tantas veces, cando neno, vin retirarse tristemente da praia diante dunha ‘sacada’ baleira”.

“Fará dous anos que, pasando en Vigo algúns días, souben que o afamado criadeiro natural de San Paio estaba case esgotado; a tal punto que valía vinte reais o cento, que noutros tempos vendíase a tres cuartos. Pois se isto sucede agora, dixen, que será cando o ferrocarril, estendendo ás Castelas o seu consumo, anime a cobiza do especulador e estimule ao sempre necesitado”, narra Chao.

“Lembrei entón os criadeiros artificiais que anos atrás vira de paso, como simple curioso, en Inglaterra e Italia, e concibín a idea de estudar con calma esta nova industria; cuxos resultados, case fabulosos, coñecía só polos informes dalgunhas revistas científicas, para chamar sobre ela, se me convencía da súa verdade, a atención dos meus paisanos”, continúa.

Festa da ostra en Arcade, na ría de Vigo.
Festa da ostra en Arcade, na ría de Vigo.

Comenta Xosé María Álvarez Blázquez, eloxiando a Chao: “En efecto, aquel espírito atento a toda novidade científica de orde económica, aberto a toda inquietude espiritual, estuda, para beneficio alleo -pois el non era home de empresa- a bioloxía da ostra e varios sistemas para a súa explotación industrial”. O polígrafo vigués clama contra a extracción masiva e sen control das riquezas do mar, observando a escaseza dalgunhas especies por sobreexplotación.

Volve Chao: “Sabédeo, pois, espíritos desconfiados: a cría da ostra facíase xa, ben que empíricamente, a principios de nosa era cristiá, é dicir, 1.800 anos antes de Cristo, en Italia, segundo testemuño dun naturalista, Plinio. El refírenos que un cabaleiro romano, chamado Sergio Orta, se enriqueceu cun criadeiro que formou no lago Lucrinio, que é o Averno dos poetas. Se ides hoxe ás ribeiras do Fusaro, lago salgado de preto dunha legua de circunferencia, situado nas inmediacións do cabo Miseno, e que Virxilio poetizou baixo o nome de Aqueronte, atoparedes procedementos en esencia iguais aos que agora deduciu e formulou a ciencia”.

Os artigos de Eduardo Chao apenas mobilizaron aos seus paisanos, agás pola errada produción experimental en Ortigueira. Tería que pasar medio século ata que a ostricultura arraigase en San Simón. Hoxe, en Arcade seguen tendo a súa fama. Aínda que as crías veñan da Bretaña e teñan acento francés.

2 COMENTÁRIOS

  1. Na ría do Barqueiro hai moita abundancia delas, explicáronme que debido tamén á fuga de sementes dunha cetárea.

  2. No Pedrido ( Bergondo) no lugar da Ostreira levouse adiante un proxecto de cultivo nos anos 40 do século pasado, ben curioso. Fixeronse canles na marisma como se fose unha leira. Hoxe enriba hai un parking de caravanas e un área de lecer. A ostra penso que era a edulis, a nosa. O que lin sobre iso di que eran franceses, os que o levaron adiante, pero fracasou.

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Un mapa da NASA alerta da subida do mar en Galicia e revela as zonas máis afectadas

Unha ferramenta dixital baseada nos datos científicos do Sexto Informe do IPCC ofrece unha proxección sobre as subidas do nivel do mar en todo o mundo ata 2150

A gran eclipse solar de abril: cando e onde vela en Galicia?

Este fenómeno astronómico será visible de maneira parcial no oeste da comunidade, especialmente na franxa atlántica da Coruña e Pontevedra

O mapa dos ‘químicos eternos’ en Galicia: ata 70 zonas sospeitosas de grave contaminación

Unha investigación europea sinala a presenza no continente destas substancias nocivas para o medioambiente e a saúde

Identificado un novo campamento romano na fronteira entre Galicia e Portugal

Un equipo de arqueólogos detecta un posible recinto fortificado de tres hectáreas de extensión datado entre os séculos I a.C. e I d.C.