Ámbar do Báltico no Areal de Vigo

Son dous colares de ámbar báltico que nos falan do intenso comercio que unha poboación como Vigo mantivo na  tardoantigüedad e que é un fenómeno na península Ibérica. Este feito foi  profusamente estudado nos últimos anos polo arqueólogo Adolfo Fernández, da Universidade de Vigo, quen trazou grazas ao rexistro cerámico uns resultados con tanta transcendencia como que xa aparecen agora mesmo reflectidos mesmo nos manuais universitarios, como é o caso nos dous últimos cursos do de Historia Antiga na UNED.

Pero, ademais, da aparición e catalogación de cerámicas de afastada procedencia, aparecidas en Vigo en varios sitios arqueolóxicos, nos últimos tempos emerxen tamén  ajuares funerarios de gran interese. É o caso de dous colares de ámbar procedente do Báltico que foron atopados nas rúas Rosalía de Castro e Hospital, e que están datados entre os séculos VI e VII. d. C.

Publicidade

O ámbar báltico non é un material frecuente no sur de Europa. Todo o contrario. “Este é o único exemplo existente en toda a Península, xunto con outro da necrópole de  Beiral, en Portugal), afirma a experta Andrea  Serodio nun catálogo realizado cando se expuxeron as pezas. O primeiro colar fora localizado no ano 1995, nunha nova escavación en cálea Hospital onde xa traballara en 1953 Xosé María Álvarez  Blázquez. O segundo apareceu no ano 2009, nos traballos en Rosalía de Castro, na súa unión coa rúa García  Barbón. E tamén apareceu nun contexto funerario, con 41 pezas con cor e formas irregulares. Este tipo de pezas adoita relacionarse con enterramentos femininos e a súa aparición é moi común en zonas de Hungría, Alemaña ou Romanía, que pola súa situación poderían ter un comercio máis intenso co Báltico na Antigüidade Tardía.

Considérase que este tipo de colares, pola singularidade do seu material, debían de pertencer a persoas acomodadas, que incorporaban estas xoias aos  ajuares dos seus enterramentos como signo de distinción. Outros elementos que aparecen nestes  ajuares “vigueses” son colares de pasta  vítrea, ademais de xerras e pratos de orixe  bracarense, que datan dos séculos III e IV, segundo revelaron os investigadores Blanco-Torrexón,  L.; Valle Abad,  P.; Sánchez Pardo,  J.  C. na revista  Gerión en 2021.

“A súachegada ao noroeste peninsular desenvolveríase a partir da segunda metade do século V d. C. sen que se poida precisar con claridade se se debe ao intercambio de obxectos suntuarios ou á presenza na Gallaecia de persoas procedentes das áreas máis setentrionais de Europa”, explica Andrea Serodio.

O ámbar é unha resina fósil procedente de restos de coníferas, usada na fabricación de obxectos ornamentais, a maioría do ámbar ten unha antigüidade de entre 30 e 90 millóns de anos, aínda que non é un mineral ás veces considérase unha xema.

No caso do ámbar báltico tamén é coñecido co  denominativo “succino”. A orixe desta xema vexetal é a resina fósil das coníferas que, na maioría dos casos, superan os corenta millóns de anos. Un dos factores que máis distingue o ámbar báltico do doutras rexións do mundo é o seu contido en ácido succínico. No caso do ámbar báltico atopámonos cun contido entre o 5% e o 8% deste composto, fronte a unha porcentaxe moito máis baixa no ámbar do resto do mundo. A dureza do ámbar do mar Báltico é entre 2-3 na escala de  Mohs, polo que tamén é un dos máis antigos e os máis aprezados no mundo, e por esta razón foi un obxecto de comercio de luxo xa dende tempos antigos, como é o caso destes dous colares atopados en dúas necrópolis da Antigüidade Tardía en Vigo.