Se miramos cara a constelación de Ofiuco, o encantador de serpes, e atopamos a estrela que desde decembro é a estrela de Rosalía, veremos unha luz que se emitiu, en realidade, a comezos de 1780, pois este sistema planetario está a case 240 anos luz da Terra. E durante boa parte do ano, se os ceos están despexados e nos afastamos da contaminación luminosa, poderemos observar, coa axuda dun telescopio, e mesmo con só uns prismáticos, a HD 149143. E precisamente neste mes, cando se celebra o aniversario do nacemento da autora (o 24 de febreiro será o seu 183º aniversario),
A estrela de Rosalía forma parte do catálogo Henry Draper de estrelas, unha colección de datos estelares compilado a principios do s. XX pola astrónoma Annie Jump Cannon e os seus colaboradores do Observatorio de Harvard, nos Estados Unidos. Pola súa parte, o planeta que o acompañará nese recuncho do universo, Río Sar, foi descuberto en 2005 desde o Observatorio da Alta Provenza (Francia) coa técnica de espectroscopia Doppler. Ten un tamaño algo maior ca Xúpiter e xira moi preto do seu ‘sol’, facendo unha órbita completa arredor del cada catro días.
Como ver a estrela de Rosalía
Pouco despois de recibir o nome da escritora e o río que a inspirou, o sistema HD 149143 apenas podía albiscarse cun telescopio na mañanciña, xa que está por debaixo do horizonte durante a maior parte das horas de noite, e ‘sae’ durante o día, pero o brillo do Sol, que se atopaba diante da constelación de Ofiuco, impedíanos vela.
Pero pouco a pouco, a estrela de Rosalía irá madrugando máis. Nestes días hai que mirar cara ao leste a partir das 3 da madrugada. Desde ese momento, e ata a saída do Sol, o astro brilará no horizonte. Como nunha sorte de profecía, os versos de Cantares Gallegos falan, dalgún xeito, da estrela da mañanciña que, durante estas semanas, será a estrela de Rosalía.
Meniña, ti á mais hermosa
Qu’ á luz do sol alumbrara,
Ti á estrela da mañanciña
Qu’ en puras tintas se baña.
A medida que nos acheguemos á primavera, a situación da estrela de Rosalía no ceo irase movendo cara ao sur, e despois ao oeste. Así, a mediados de marzo, só haberá que agardar á medianoite para vela, erguéndose no ceo co paso das horas e indo cara ao sur. Arredor do solsticio de verán, será visible durante as horas de noite.
O mellor xeito de observar este astro é, por tanto, coa axuda dun telescopio ou, en boas condicións atmosféricas, cuns prismáticos. Cómpre recordar que a magnitude aparente da HD 149143 é de 7,89, algo menor (a escala é logarítmica e inversa) que as estrelas visibles nunha contorna urbana (magnitude aparente ~3) e as estrelas febles visibles ao ollo humano en zonas con pouca contaminación luminosa (magnitude ~6).
Rosalía de Castro xa ten estrela a 240 anos luz da súa terra