A RAG advirte que a xente nova fala cada vez menos galego

“A nosa ética profesional (…) obríganos a lanzar a voz de alerta, unha voz que quere ser alentadora, pero que non pode deixar de expresarse en tons de alarma“. Así expón Henrique Monteagudo, membro da Real Academia Galega e coordinador do Seminario de Sociolingüística da entidade, o panorama que se desprende dun estudo presentado este mércores pola RAG (Lingua e sociedade en Galicia. Resumo de resultados 1992 – 2016) no que se advirte a creba da transmisión xeracional do idioma.

O traballo, cuxa presentación coincide co Día Internacional da Lingua Materna, expón unha notable fenda xeracional entre a xente nova e os maiores, cunha diferenzas que chegan a ser de 40 puntos porcentuais. Unha fenda que, a xuízo dos autores do traballo, veuse acelerada por tres procesos sociais: desruralización, terciarización e avellentamento.

Así, os mapas e as cifras amosan que o uso do galego diminúe a gran velocidade nas áreas urbanas e periurbanas, sobre todo nas comarcas de Vigo e A Coruña, mentres que se mantén ou diminúe, en menor medida, nas zonas rurais, que á súa vez perden poboación de xeito acelerado.

“Non pretendemos alimentar un discurso pesimista sobre o futuro do galego, pero non podemos deixar de sinalar os riscos que corre o noso idioma”, engade Henrique Monteagudo na introdución do estudo.

Con todo, o informe reflicte unha sociedade bilingüe cunha “vitalidade incuestionable” da lingua galega. Hai 1,3 millóns de galegofalantes habituais, con porcentaxes maiores que os do eúscaro e o catalán nos seus respectivos territorios. Entre a poboación xeral, o perfil máis frecuente é o das persoas que empregan como lingua habitual o galego (31 %) ou tanto o galego como o castelán (42 %). Do mesmo xeito, os datos do CIS de 2016 amosan que o galego é a lingua materna do 44,7% das persoas de 18 ou máis anos, fronte ao 30,7% que teñen como lingua inicial o castelán, ou o 23,6% con ambas.

Non en tanto, ao mirar cara a poboación máis nova, desde os 5 anos e ata os 65, a lingua inicial maioritaria empeza a ser o castelán (38% fronte ao 34% do galego e o 28 % de ambas), que é tamén o idioma que emprega habitualmente unha maior proporción nesta ampla franxa de idade que conta coas xeracións máis novas.

“Monolingüización” en castelán

O equipo autor do estudo detecta, do mesmo xeito, “un proceso acelerado de monolingüización en castelán, a un ritmo que non prevían os resultados de estudos demolingüísticos previos”.

E as causas hainas que buscar, segundo o traballo, na “escasa presenza” do galego na socialización secundaria; é dicir, nas relacións no ámbito escolar e en determinados contextos urbanos e semiurbanos.

Ante este panorama, a Real Academia Galega fai unha chamada á sociedade para “garantir o futuro” da lingua. “Cómpre recoñecer as dificultades do presente e os erros do pasado, pero sobre todo é imprescindible un compromiso sincero, unha acción eficaz e iniciativas máis ambiciosas por parte do goberno e do conxunto das institucións galegas e dos distintos axentes sociais”, conclúe Henrique Monteagudo.

Aquí podes ler o estudo completo da Real Academia Galega:

Lingua e sociedade en Galicia. Resumo de resultados 1992 – 2016