Venres 29 Marzo 2024

As illas Svalbard e a súa historia

Por Alba Aguión / Ecoloxía Azul

O descubrimento do arquipélago das Illas Svalbard aconteceu no ano 1596, máis de 100 anos despois de que os europeos chegasen a América e tan só uns 10 anos antes de que o fixesen a Australia. A primeira expedición en arribar ás Svalbard estivo liderada polo navegante holandés Willem Barentsz. Dita expedición aspiraba a descubrir unha ruta marítima que alcanzase as Indias Orientais rodeando a costa rusa (Pasaxe do Nordeste), evitando a ruta sur daquela dominada pola coroa española.

Publicidade

https://www.google.com/maps/place/Svalbard,+Svalbard+y+Jan+Mayen/@41.169419,-35.885835,11z/data=!4m2!3m1!1s0x45a1cfdc4fa3c049:0x2bf373e71b35e875?hl=es-ES

O barco de Barentsz quedou atrapado entre os xeos tras o descubrimento do arquipélago, e a tripulación tivo que pasar o inverno polar literalmente sobre o xeo nas proximidades da illa Nova Zembla, onde finalmente morrería Barentsz. Aínda que o obxectivo da expedición non se cumpriu, esta fazaña representa a primeira ocasión na que o home chegou á latitude 80°, ademais de ser a primeira vez na que un grupo de exploradores consegue sobrevivir a un inverno polar (sobreviviron 12 dos 16 expedicionarios).

svalbard1

Cinco anos despois da misión errada de Barentsz partiu unha nova expedición con fins baleeiros en augas de Svalbard. Aínda que o número de capturas non foi o esperado, resultou ser a primeira de moitas e tras do coñecemento da zona e a mellora das técnicas de caza, se rexistrou unha extinción local de morsas na zona sur de Svalbard tan só unha década máis tarde de que o home chegase ás illas. Así, as expedicións baleeiras e a caza de morsas foron o motor que impulsou ao home para penetrar paulatinamente cara ao norte das illas. Svalbard recibiría dende aquela as expedicións de Noruega, Francia, Países Baixos, Inglaterra e España.

A finais de século XVII apareceron as primeiras estacións baleeiras nas illas, contando por primeira vez con habitantes permanentes ao longo do ano. Chegou a haber estacións baleeiras con 150-200 traballadores. Da man das devanditas estacións, xurdiron as primeiras exploracións do arquipélago; foi nese momento que se descubriu que as illas non estaban conectadas con Groenlandia como se pensara durante case 200 anos. Das devanditas expedicións e dos relatos dos baleeiros chegou a Europa a noticia do abundante carbón presente nas illas. Así foi cando a industria baleeira entrou en decadencia e a actividade principal en Svalbard pasou a ser a industria mineira. Desde 1800 ata 1950 a caza de raposos árticos, osos polares e renos foron tamén actividades comúns nas illas, aínda que nunca maioritarias.

savalbard4

Na década de 1910, a minaría considerábase xa a única actividade rendible nas illas, pechando nesas datas as últimas estacións baleeiras. Ademais das baixas capturas, o avance da tecnoloxía permitira construír barcos de gran envergadura nos que a extracción da graxa da balea realizábase abordo; deixando obsoleto o uso das estacións.

A industria mineira en Svalbard comezou con pequenas instalacións, pero rapidamente medraron ata formar os 4 núcleos de poboación das illas: Longyearbyen (1906), Pyramiden (actualmente abandonada, 1910), Ny-Å-lesund (1917) e Barentsburg (1920). Os depósitos de carbón foron (e aínda son) os protagonistas das actividades mineiras en Svalbard, aínda que tamén se realizaron extraccións de ouro, mármore e cobre no pasado. Dado que ata 1925 Svalbard era unha terra sen dono, a construción das minas así como a reivindicación da pertenza das terras por diferentes países (Noruega, Países Baixos, Rusia, Suecia) foi caótica. Ademais, nos anos anteriores á Primeira Guerra Mundial a actividade mineira estivo sumida nunha burbulla de optimismo, malia que as dificultades de transporte e os curtos e erráticos períodos de traballo efectivo dificultaban a actividade mineira. De feito algúns dos proxectos mineiros fracasaron sen apenas chegar a estrear as súas instalacións. Así, galerías, raís e instalacións de carga ou material de perforación son testemuñas silenciosas dos soños depositados en Svalbard durante a Revolución Industrial.

savalbard5

Dos asentamentos mineiros mencionados en Svalbard, Pyramiden é quizá o que agoche unha das historias máis interesantes. Ao norte da principal illa de Svalbard (Sptisbergen) e a menos de 1000 km do Polo Norte atópase Pyramiden, un antigo asentamento soviético actualmente abandonado. O seu nome débese a que a gran montaña que o rodea ten forma de pirámide.

Pyramiden chegou a acoller a máis de 1000 habitantes e foi descrita como a cidade ideal do comunismo por moitos; unha utopía soñada por Marx, planeada por Lenin e administrada por Stalin. Fundada orixinalmente polos suecos en 1910, foi comprada pola URSS en 1927.  O asentamento pasou a ser un lugar moi popular entre os traballadores soviéticos; os contratos de dous anos con salarios elevados permitían vivir nun lugar con moito tempo libre e instalacións como ximnasios, piscina e sala de concertos gratuítos (incluso a comida era gratuíta a partir dos anos 50).

Coa caída do réxime comunista e a perda de apoio económico ruso, a actividade mineira en Pyramiden rematou por esmorecer a principios de 1998. Barcos e helicópteros desaloxaron aos últimos poboadores da que era a cidade máis ao norte do planeta nun breve espazo de tempo. Na actualidade as rúas baleiras de Pyramiden (onde a cotío aparecen osos polares e renos) poden traerche de volta a unha localidade conxelada no tempo xa que a maioría dos edificios permanecen tal e como os deixaron os seus últimos habitantes.

Vista de algunos de los edificios de Pyramiden. El edificio color arena a la derecha de la imagen es actualmente el único habitado en el poblado – por apenas 2 o 3 personas que actúan como guías y guardianes del poblado durante el verano. Foto: Alba Aguión.
Vista de algunos de los edificios de Pyramiden. El edificio color arena a la derecha de la imagen es actualmente el único habitado en el poblado – por apenas 2 o 3 personas que actúan como guías y guardianes del poblado durante el verano. Foto: Alba Aguión.

Ecoloxía azul

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Crean en Vigo un mapa de biodiversidade costeira a partir de 11.000 chíos

A análise da información recompilada na rede X permite, cun baixo custo, complementar os programas existentes de vixilancia

Os osos polares, en risco de morrer de fame polo desxeo do Ártico

Un estudo demostra que as estratexias alimenticias destes animais para sobrevivir nunha contorna de terra non evitan que perdan peso
00:00:22

Ibai, Luceira e Lula: as tres tartarugas que vararan en Galicia volven ao mar

Despois de pasar por un centro de recuperación e expulsar todos os plásticos do tracto dixestivo poden regresar ao océano
00:02:51

As mariscadoras pensan en abandonar o mar: o marisco non medra ou morre

As rías experimentan unha caída da produción derivada da sobreexplotación e o cambio climático. Nas últimas semanas a situación agravouse polas riadas