Certas plantas crucíferas, como o brócoli ou a coliflor, poderían ser de axuda na prevención ou tratamento dos cancros de próstata ou de mama. Fundamentalmente, pola presenza neles de compostos isoticianatos (ITCs), que poden actuar a modo de terapia coadxuvante dalgúns fármacos antitumorais de alta toxicidade, amais de favorecer a quimio-resistencia. Os ITCs potencian a eficacia deste tipo de medicamentos, permitindo así reducir a dose subministrada e volvéndoos máis tolerables para os e as pacientes.
Esta é unha das principais achegas do estudo que, conxuntamente, está a desenvolver persoal investigador do grupo SNL-Lennart Levi da USC en colaboración co de Xenética, Mellora e Bioquímica de Brásicas da Misión Biolóxica de Galicia (MBG-CSIC). Segundo explica o equipo científico, “avaliamos a actividade antitumoral de diferentes ITCs presentes en diferentes cultivos de brásicas sobre liñas celulares humanas de cancro de próstata e de mama, caracterizadas por un diferente patrón de expresión de receptores hormonais”.
Inhibición do crecemento celular
O tratamento coa maioría destes compostos produce unha inhibición do crecemento celular dependente da dose e do tempo, favorece a morte celular programada e inhibe a migración implicada nos procesos de metastase. Combinado co fármaco antitumoral de referencia observouse, amais, unha maior efectividade que este, potenciando o seu efecto beneficioso. “É máis, algúns ITCs poden reducir a expresión de xenes que potencian a actividade proliferativa e metastática e incrementar a doutros implicados na actividade citotóxica, proapoptótica, inhibidora da transición epitelio-mesenquimal, un proceso mediante o cal as células tumorais se volven máis agresivas”, engaden.
Partindo do estudo dos beneficios na saúde da dieta atlántica e da posta en valor dos produtos alimentarios de orixe galega a través da investigación agrobiotecnolóxica, a liña de traballo inicial foise consolidando para abarcar novos obxectivos. Ese é o caso da avaliación dos efectos antitumorais de compostos químicos sobre diferentes modelos de cancro, así como a análise dos mecanismos moleculares implicados na súa actividade antiproliferativa e antimetastática, tanto ao se administraren de forma illada como en terapia combinada cun fármaco antitumoral de uso habitual. Coñecer a eficiencia dunha dieta rica en ITCs na prevención e no tratamento do cancro é unha das metas no horizonte deste equipo de investigación. Amais, algunha das moléculas podería ser obxecto de ensaios orientados á descuberta do seu potencial como medicamento antitumoral.
O equipo
Dirixido polo profesor Freire-Garabal, o grupo da USC intégrano as doutoras María Jesús Núñez Iglesias, Silvia Novío Mallón, Carla García Santiago e Elena Pérez Muñuzuri. A súa actividade principal é o descubrimento de compostos de orixe natural e sintético con actividade antitumoral. Pola parte do CSIC, e baixo a dirección de Elena Cartea, integran o grupo da MBG Pilar Soengas e Pablo Velasco, investigadores expertos no estudo dos compostos bioactivos presentes en cultivos de brásicas como os grelos, o repolo ou as verzas. No marco de distintas convocatorias dende o ano 2011, os traballos do grupo recibiron financiamento por parte dos Ministerios de Economía e Competitividade, así como polo de Investigación e Ciencia.
As achegas destes grupos de investigación, que viron a luz en diversos foros e publicacións científicas, vertebran a tese de doutoramento Efectos dos isotiocianatos sobre modelos in vitro de cánceres hormonodependentes de Elena Pérez Muñuzuri. Defendida na Facultade de Medicina e Odontoloxía da USC baixo a dirección de Manuel Freire-Garabal e Manuel Macía, da USC, así como de Elena Cartea, do CSIC, o traballo da investigadora obtivo a cualificación máxima de sobresaliente cum laude.