A exploración espacial vivirá nas vindeiras horas un novo fito: despois dunha viaxe que durará en total sete anos, a nave Osiris-Rex da NASA recollerá mostras do asteroide Bennu, un corpo do tamaño do Empire State Building, a máis de 330 millóns de quilómetros de nós (2,2 veces a distancia entre o Sol e o noso planeta) e, posteriormente, vainas transportar de volta ata a Terra. É a primeira vez que a NASA desenvolve este tipo de operacións, que só intentou antes a Axencia Espacial Xaponesa (JAXA), e que precisamente en poucas semanas, a finais de 2020, pasará por preto da Terra para deixar caer unha cápsula con mostras do asteroide Ryugu tomadas en febreiro de 2019 pola Hayabusa2.
Está previsto que a operación, que poderá seguirse en directo a través das redes sociais, teña o seu momento culminante a partir da 1 da madrugada do martes ao mércores. As manobras levarán a nave ata o sitio denominado Nightingale (Reiseñor), unha área rochosa de 16 metros de diámetro no hemisferio norte do asteroide Bennu, onde o brazo robótico da nave tentará tomar unha mostra.
A área de Nightingale foi seleccionada como sitio de mostraxe principal da misión porque contén a maior cantidade de materia de gran fino sen obstrucións, o que facilita as manobras. Porén, a rexión está rodeada de rochas do tamaño de edificios. Durante o evento de mostraxe, a nave, do tamaño dunha camioneta grande, tentará aterrar nunha área do tamaño dunhas poucas prazas de aparcamento e a só uns pasos de distancia dalgunhas destas rochas xigantes.
Nun vídeo difundido en español, a enxeñeira e xerente de operacións de misión de OSIRIS- REx, Nayi Castro, e o astroquímico José Aponte, do Centro de Voo Espacial Goddard da NASA, explican o procedemento da toma de mostras.
Durante as catro horas e media que durará a manobra, a nave realizará tres movementos distintos para alcanzar a superficie do asteroide Bennu. A secuencia de descenso iniciarase con OSIRIS-Rex disparando os seus propulsores para unha manobra de saída da órbita de seguridade a uns 770 metros da superficie de Bennu. Tras un descenso dunhas catro horas, a nave realizará a manobra “checkpoint” (ou punto de control) a unha altitude aproximada de 125 metros. A queima de propulsores axustará a posición e velocidade de OSIRIS- Rex para o seu descenso abrupto cara á superficie.
Aproximadamente 11 minutos máis tarde, a nave realizará a queima do “matchpoint” (ou punto de encontro) a unha altitude aproximada de 54 metros, retardando o seu descenso e apuntando a unha traxectoria que coincida coa rotación do asteroide ao momento do contacto. A nave descenderá entón á superficie, aterrará por menos de dezaseis segundos e disparará unha das súas tres botellas de nitróxeno presurizado. O gas axitará e levantará o material da superficie de Bennu, que será atrapado na cabeza colectora da nave. Tras este breve contacto, a OSIRIS-Rex disparará os seus propulsores para afastarse da superficie de Bennu e situarse a unha distancia segura do asteroide.
A distancia coa operación, a 334 millóns de quilómetros, provocará que os sinais tarden en chegar á Terra 18 minutos e medio, o que dificulta a supervisión en directo das actividades durante o procedemento. Debido a isto, a nave foi deseñada para realizar toda a secuencia de recollida de mostras de forma autónoma.
A nave empezará a compilar imaxes de navegación uns 90 minutos despois da saída da órbita, ao comezar a achegarse á superficie. A continuación, comparará esas imaxes en tempo real cun catálogo a bordo, utilizando marcadores naturais da superficie para asegurarse de que está no curso correcto cara ao seu obxectivo. Conforme a nave se vaia achegando á superficie do asteroide Bennu, OSIRIS-Rex actualizará as manobras de punto de control e punto de encontro baseadas nas estimacións da súa posición e velocidade e, no caso de observar variacións fóra dos límites predefinidos, abortará a misión.
Para asegurar que a nave espacial se pouse nunha área segura e evite as rexións escarpadas, o sistema de navegación está equipado cun mapa de risco da área Nightingale, que delimita as áreas de mostraxe das potencialmente daniñas para a nave espacial. Se o sistema de navegación detecta que está en curso cara a unha destas zonas perigosas, a nave automaticamente reconfigurará o seu movemento, o que a manterá nun tránsito seguro e permitirá un intento posterior de recollida de mostras nunha data futura.
A medida que a nave realice cada evento da secuencia de toma de mostras, enviará actualizacións de telemetría ao equipo OSIRIS-Rex na Terra, a unha velocidade de datos extremadamente lenta. O equipo supervisará a telemetría durante a súa excursión e poderá confirmar se a nave aterrou con éxito sobre a superficie de Bennu. As imaxes e outros datos científicos recompilados durante o evento serán enviados logo de que a nave se afaste do asteroide e poida apuntar a súa antena máis grande cara á Terra para transmitir a velocidades de comunicación máis altas.
O asteroide Bennu
OSIRIS- REx recollerá arredor de 60 gramos do material rochoso de Bennu para traer á Terra. Será o maior retorno de mostras do espazo desde o programa Apolo, e desenvolvéronse dous métodos para verificar que a toma de mostras tivo lugar de forma efectiva. O 22 de outubro, a cámara SamCam de OSIRIS-Rex tomará imaxes da cabeza do mecanismo de mostraxe para verificar que conteña material da superficie de Bennu. Ademais, a nave realizará unha manobra de xiro o 24 de outubro para determinar a masa do material colleitado. Se estas medicións indican unha operación exitosa, tomarase a decisión de colocar a mostra na cápsula de retorno de mostras (SRC polas súas siglas en inglés) para a súa devolución á Terra. En caso contrario, a nave leva a bordo cargas de nitróxeno para dous intentos máis. A nave ten programado deixar a órbita de Bennu en 2021 e devolver a mostra á Terra, se todo vai ben, o 24 de setembro de 2023.
Desde que o asteroide Bennu foi descuberto en 199, os científicos centraron o seu interese nel polas súas peculiares características. Está clasificado como un asteroide de tipo B, o que supón que posúe unha gran cantidade de carbono, e reflicte só un 4% da luz que recibe, o que o converte nun corpo moi escuro.
Estímase que non sufriu grandes perturbacións nos últimos miles de millóns de anos, e crese, de feito, que se formou nos 10 primeiros millóns de anos de existencia do Sistema Solar. Por isto, agárdase que na súa composición poidan agocharse detalles moi relevantes para coñecer a formación do Sistema Solar e, en última instancia, no desenvolvemento da vida na Terra.