Únete á nosa canle de Whatsapp
Os crustáceos (Crustacea; do latín crusta, ‘costra’ e aceum, ‘natureza de algo’) son un extenso subfilo de invertebrados artrópodos con máis de 67.000 especies descritas (Brusca and Brusca, 2003). Son un grupo zoolóxico cun éxito evolutivo considerable, tanto polo número de especies como pola diversidade de hábitats que colonizan no ambiente mariño. Tamén se atopan en ambientes terrestres, por exemplo o grupo formado polas cochinillas da humidade (Orsen Isopoda, Infraorden Onoscidea).
Estes organismos caracterízanse por presentar un exoesqueleto articulado constituído de quitina (sustancia formada por un polisacárido e presente noutros grupos zoológicos como os insectos, arácnidos ou mesmo nos poliquetos) e de sales minerais, a modo de caparazón ríxido que lles serve de protección. Esta estrutura limita o seu crecemento polo que este proceso realizar ‘a saltos’ en períodos ben definidos, condicionado por un proceso denominado ecdisis.
Os crustáceos caracterízanse por presentar un exoesqueleto articulado
Debido á presenza deste exoesqueleto ou caparazón, o crecemento destes invertebrados implica a eliminación do antigo exoesqueleto e a formación dun novo tegumento de maior tamaño, sendo o conxunto destes sucesos coñecido como ciclo de muda. Este fenómeno é cíclico, alternándose fases de relativo repouso externo con outras de intensa actividade. De modo xeral, os diferentes estadios do ciclo de muda (Drach and Tchernigovtzeff, 1967) son os seguintes:
Fase A: o animal acaba de abandonar a exuvia continuando a secreción da nova cutícula.
Fase B: comezan a endurecerse as diferentes capas da nova cutícula.
Fase C: todo o exoesqueleto engrosa e endurece. Hai crecemento de tecidos e acumulación de reservas.
Fase D: reabsórbense os minerais e materiais orgánicos do exoesqueleto e deposítase parcialmente o novo exoesqueleto, debaixo do vello.
Fase E: o animal despréndese do vello exoesqueleto tras un laborioso proceso; é o proceso concreto da exuviación.
O crecemento en artrópodos, por tanto, relaciónase directamente co proceso de muda, xa que durante o ciclo de vida hai unha sucesión de mudas separadas por estados de repouso ou intermudas, que son máis frecuentes nas primeiras etapas da vida do animal e diminúen ou están totalmente ausentes nos adultos.
En cada muda o vello exoesqueleto é eliminado e ten lugar un súbito incremento de tamaño como resultado da absorción de auga, que ocorre antes de que o novo tegumento endurézase por incorporación de sales de calcio. Posteriormente, as dimensións do animal permanecen aproximadamente constantes ata a próxima muda.
O proceso de muda prolóngase durante varias horas, momento de gran vulnerabilidade para o animal fronte a outros predadores. Pero curiosamente parece reducir a súa capturabilidade en artes de pesca debido ao comportamento máis esquivo dos exemplares durante este período. Isto foi descrito en varias especies de lagosta, como Palinurus elephas no Mediterráneo (Goñi et al. 2002) ou Jasus edwardsii en augas de Tasmania (Ziegler et al. 2004).
O vídeo que presentamos a continuación, filmado en condicións controladas (en catividade), amosa de xeito acelerado o momento da exuviación ou desprendemento do exoesqueleto (Fase E) dunha centola (Maja brachydactyla).
Referencias Brusca, R. C., & Brusca, G. J. (2003). Phylum Arthropoda: The Crustacea. RC Brusca and GJ Brusca. Invertebrates. Sinauer Associates, Massachussets, 511-587. Drach, P., & Tchernigovtzeff, C. (1967). Sur la méthode de détermination des stades d’intermue et son application générale aux crustacés. Vie milieu, 18(3A), 595-609.
