Un equipo de investigadores, entre os que están antropólogos da universidade de Granada, dirixidos polo catedrático Miguel Cecilio Botella López, do departamento de Medicina Legal, Toxicoloxía e Antropoloxía Física, descubriu os dous casos máis antigos coñecidos ata agora de cancro de mama e mieloma múltiple, un tipo de cancro da medula ósea, en dúas momias achadas na necrópole de época faraónica de Qubbet o Hawa, en Asuán (Exipto). Estímase que morreron ao redor do 2000 a. C para a momia da muller con cancro de mama e 1800 a. C. para o home con mieloma múltiple. Ambos pertenceron á clase dirixente, ou polo menos acomodada, das familias dos gobernadores exipcios de Elefantina, a actual Asuán.
O TAC permitiu analizar os restos sen destruír as vendaxes e a momia
Os investigadores utilizaron a técnica da tomografía computerizada (TAC), que obtén mellores resultados na análise de momias que os métodos tradicionais, os cales sempre levan unha perda da integridade do paquete funerario, con destrución polo menos parcial das vendaxes e de parte da momia. Esta técnica permite coñecer de maneira precisa tanto o interior como os máis pequenos detalles das vendaxes e dos métodos de embalsamamento.
Tamén se estudaron coa mesma técnica dúas momias completas de Baixa Época, das moitas atopadas no xacemento, coas vendaxes intactas. “Ambas conservaban os seus sudarios de contas de faianza de múltiples cores que ata reproducen unha máscara. As momias deste período conservan de maneira excelente as súas estruturas corporais e pódese coñecer de maneira moi precisa o rostro”, explicou o catedrático Miguel Botella.
A reconstrución mediante un software específico permitiu coñecer de modo pormenorizado estas momias de Baixa Época, das cales unha é dun neno duns nove anos e a outra dunha moza na adolescencia, mentres que as dúas momias máis antigas afectadas por procesos cancerosos están reducidas a osamentas con gran cantidade de vendas. Este feito indica que ao longo do tempo cambiaron os métodos de embalsamamento, e só na Baixa Época, a partir do século X a. C, instauráronse, polo menos nesa rexión do Sur do Antigo Exipto, os métodos que describiu o historiador grego Herodoto.
As imaxes das momias obtivéronse no Servizo de Radiodiagnóstico do Hospital Universitario de Asuán, mediante un escáner de última xeración capaz de realizar 124 cortes tomográficos de maneira simultánea, cunha precisión moi elevada. En Granada contouse coa axuda dos membros do Servizo de Radiodiagnóstico do Hospital Universitario.
O estudo dos restos máis antigos, que mostran a evidencia dun cancro de mama nunha muller e dun mieloma múltiple nun home, permitiu confirmar o diagnóstico con precisión e verificar que estas enfermidades, os dous casos máis antigos dos coñecidos ata agora no mundo, xa formaban parte do transcorrer dos humanos.
Pódese afirmar tamén que pertencían a unha sociedade avanzada, con recursos suficientes como para coidar e apoiar a estas persoas durante o longo tempo da evolución da súa enfermidade, incurable e sen tratamento nesa época.
Non se identificaron pegadas de enfermidade algunha nas momias de Baixa Época, polo que se estima como causa de morte máis probable para ambos un proceso infeccioso agudo, xa que estas enfermidades resólvense en pouco tempo coa curación ou coa morte e por iso non deixan sinais nos ósos. Na antigüidade foron a causa máis frecuente das defuncións, e aínda agora ségueno sendo no conxunto do mundo, a pesar das decisivas incorporacións do arsenal terapéutico do que se dispón.