Venres 29 Marzo 2024

A peste negra produciu cambios no sistema inmunitario que aínda persisten

Os superviventes da pandemia, que acabou co 50% da poboación europea no século XIV, tiñan unha variante xenética que pasaron á descendencia

A peste negra, causada pola bacteria Yersinia pestis, estendeuse por Europa, Oriente Medio e o norte de África entre 1346 e 1350 e provocou a morte de entre o 30% e o 50% da poboación da época. Nos gromos dos 400 anos seguintes, as taxas de mortalidade diminuíron. Iso puido deberse a unha adaptación xenética humana á bacteria, tal e como apuntan os autores dun estudo publicado esta semana en Nature.

O traballo, que foi liderado pola Universidade de Chicago (Estados Unidos), achou probas de que un dos períodos máis escuros da historia exerceu unha importante presión selectiva sobre a poboación e produciu cambios no sistema inmunitario humano que persisten hoxe en día.

Publicidade

O equipo examinou mostras de ADN antigo dos ósos de máis de 200 individuos de Londres e Dinamarca

Segundo comenta a SINC Luis Barreiro, profesor de Medicina Xenética da universidade estadounidense e coautor do estudo, “a peste negra foi o maior evento de mortalidade da historia; por iso, propuxémonos probar a hipótese de que as persoas que sobreviviron a esta pandemia tiñan variantes xenéticas que aumentaban a súa protección contra Y. pestis”.

No traballo, ademais da Universidade de Chicago, participaron investigadores da Universidade McMaster (Canadá) e do Instituto Pasteur (Francia).

Utilizando o ADN extraído dos dentes das persoas que morreron antes e durante a pandemia da peste negra, os investigadores puideron identificar as diferenzas xenéticas que determinaron quen sobreviviron e quen morreron por mor do virus. / Matt Clarke / McMaster University

Análise de ADN antigo

Para explorar a evolución da variación xenética nos xenes relacionados co sistema inmunitario, os científicos examinaron mostras de ADN antigo dos ósos de máis de 200 individuos de Londres e Dinamarca que morreron antes, durante e despois de que a peste acabase co 50% da poboación europea a finais da década de 1340.

Mediante a secuenciación selectiva dun conxunto de 300 xenes relacionados coa inmunidade, identificaron catro xenes que, dependendo da variante, protexían ou aumentaban a susceptibilidade a E. pestis.

En concreto, o equipo descubriu que ter dúas copias dunha variante específica do xene ERAP2 estaba fortemente asociado coa supervivencia á peste. Os que sobreviviron á pandemia transmitiron esa variante xenética funcional, denominada rs2549794, á súa descendencia.

Os científicos descubriron que ter dúas copias dunha variante específica do xene ERAP2 estaba fortemente asociado coa supervivencia á peste

“Cando un macrófago se atopa cunha bacteria, cúrtaa en anacos para presentalos a outras células inmunitarias sinalando que hai unha infección”, explica Barreiro. “Ter a versión funcional do xene parece crear unha vantaxe, probablemente ao mellorar a capacidade do noso sistema inmunitario para detectar o patóxeno invasor. Segundo as nosas estimacións, posuír dúas copias da variante rs2549794 faría que unha persoa tivese un 40% máis de probabilidades de sobrevivir á peste negra que os que tiñan dúas copias da variante non funcional”.

Unha vantaxe cun custo para a descendencia

Con todo, esta vantaxe que fixo que estas persoas sobrevivisen á pandemia, supón, á súa vez, un custo: “Ter esa mesma variante que atopamos como protectora contra a peste negra asóciase hoxe cunha maior susceptibilidade a certas doenzas autoinmunes, como pode ser a enfermidade de Chrohn”, advirte Barreiro.

O investigador sinala que neste traballo avaliouse “dunha forma moi directa o impacto que tivo un único patóxeno na evolución humana. Durante moito tempo especulouse se a peste negra puido ser unha forte causa de selección, pero é difícil demostralo cando se observan as poboacións modernas, debido a que os humanos tiveron que enfrontarse a moitas outras presións selectivas. A única maneira de abordar a cuestión era reducir a xanela temporal analizada”, recalca.

“Ter esa mesma variante asóciase hoxe cunha maior susceptibilidade a certas doenzas autoinmunes”

LUIS BARREIRO, coautor do estudo

“Ata onde eu sei —agrega—, esta é a primeira demostración de que, efectivamente, a peste negra supuxo unha importante presión selectiva para a evolución do sistema inmunitario humano”.

Pola súa banda, o coautor Hendrik Poinar, profesor de Antropoloxía na Universidade McMaster, apunta que “o que proporcionou unha enorme protección durante centos de anos de epidemias de peste resultou estar relacionado coa autoinmunidade agora. Un sistema inmunitario hiperactivo pode ser estupendo no pasado, pero na contorna actual podería non ser tan útil”, subliña.

Os autores pensan en ampliar o proxecto para examinar todo o xenoma, non só un conxunto seleccionado de xenes relacionados coa inmunidade. O seu próximo obxectivo é analizar as variantes xenéticas que afectan á susceptibilidade ás bacterias nos seres humanos modernos, e comparalas coas do ADN antigo para determinar se esas variantes foron tamén o resultado da selección natural.

“Fálase moito de como os patóxenos moldearon a evolución humana, polo que ser capaces de demostrar formalmente que vías e xenes foron obxecto de selección axúdanos realmente a entender que permitiu aos humanos adaptarse e existir hoxe en día”, di Barreiro, que conclúe: “Isto fálanos dos mecanismos que nos permitiron sobrevivir ao longo da historia e de por que seguimos aquí hoxe”.

Plano xeral das fosas da peste en East Smithfield (Londres). Cortesía do Museo de Arqueoloxía de Londres.

Referencia: Evolution of immune genes is associated with the Black Death (Publicado en Nature)

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

00:03:20

E de Erotismo: cando a peste negra era exceso de sexo

Na Idade Media as mulleres falaban abertamente do pene dos seus maridos e eles comparábanse os xenitais e os debuxaban

A peste negra orixinouse no corazón de Asia

A maior pandemia da historia, que asolou Europa na Idade Media, comezou arredor do ano 1338 no actual Kirguistán

Unha análise de pole revela que a peste negra non foi tan devastadora na Península Ibérica

Un estudo internacional, no que participaron científicos do CSIC, demostra o impacto desigual que tivo a pandemia en Europa

A vítima máis antiga que se coñece da peste negra ten 5.000 anos

Atopan en Letonia fragmentos do xenoma da "Yersinia pestis", pertencentes a unha cepa menos transmisible, que axuda a comprender a evolución do patóxeno