Xoves 28 Marzo 2024

Atopan gravados neandertais con máis de 57.000 anos de antigüidade en Francia

Nunha cova do val do río Loira descobren unha serie de marcas non figurativas que foron realizadas coa man de forma deliberada

Máis de 57.000 anos de antigüidade poden ter os trazos recentemente descubertos na parede da cova de La Roche-Cotard, no val do Loira, en Francia, e atribuídos aos neandertais. Xunto aos gravados rupestres achados hai uns anos en grutas de Málaga, Cantabria e Cáceres (datados en máis de 64.000 anos), os da cova francesa representan algúns dos máis antigos coñecidos realizados por estes homininos que, en Europa, chegaron a coexistir cos humanos anatomicamente modernos.

Un equipo científico liderado por profesores da Universidade de Tours (Francia) publican esta semana o estudo na revista Plos One, onde indican que, grazas á estratigrafía, poderíase especular con trazos humanos de máis de 70.000 anos de antigüidade.

Publicidade

Con este artigo volve ao centro do debate o asunto da complexidade cultural dos neandertais, aínda que, segundo recoñecen os propios expertos, siga coñecéndose relativamente pouco sobre a súa expresión simbólica ou artística. Porque aínda que se acharon evidencias dalgunhas das súas producións simbólicas, as súas interpretacións conteñen numerosos enigmas.

“Probablemente haxa outras pegadas neandertais en covas coñecidas polas súas obras do Paleolítico Superior e quizá aínda non saibamos atribuílas a eles”

JEAN-CLAUDE MARQUET, investigador principal

De aí a relevancia deste traballo, no que Jean-Claude Marquet e os seus colegas de Francia, Dinamarca, Portugal, Hungría e Suíza identificaron unhas marcas non figurativas dentro da cova que puideron interpretar como rexistros de dedos humanos que debuxaban “formas deliberadas, organizadas e intencionadas”.

Para chegar a estas conclusións, os investigadores fixeron unha análise do trazado, utilizando a fotogrametría para crear modelos en 3D destas marcas e poder comparalas con outras humanas coñecidas. Pola forma, o espazado e a disposición dos gravados, o equipo comprobou que se trataba de creacións feitas pola man humana.

Arte, azar ou símbolo?

Entre as razóns polas que aínda se sabe tan pouco sobre a expresión artística dos neandertais, Marquet sinala que “na actualidade hai moi poucos restos parietais coñecidos ou, polo menos, ben atribuídos: La Roche-Cotard e quizá as tres covas españolas, das que algúns dubidan acerca da súa datación”, segundo as súas propias palabras. En arqueoloxía, denomínase ‘arte parietal’ a este tipo de trazos que se circunscriben ás paredes das grutas, xa que non se realizan nin o chan nin no teito.

Existen, sobre todo, “rastros recoñecibles das súas representacións en obxectos atopados en xacementos neandertais”, explica o investigador francés a SINC. Aínda que admite que, “probablemente, haxa outras pegadas neandertais en covas coñecidas polas súas obras do Paleolítico Superior, e quizá non saibamos atribuílas a eles porque necesitariamos unha maneira de datalas”. Menciona, por exemplo, a cova de Pech Merle, no departamento francés de Lot, “onde hai trazados dactilares moi longos que se denominaron espaguetis e que parecen ter unha cor lixeiramente diferente ao dos trazos do Paleolítico Superior, pero como demostrar que esta diferenza de cor corresponde a unha diferenza de idade?”

A expresión simbólica dos neandertais resulta moi difícil de descifrar porque os debuxos non son figurativos

En canto á expresión simbólica destes humanos extintos que habitaron Europa, Oriente Próximo e Asia Central entre hai uns 400.000 e 40.000 anos, “é aínda máis difícil [de descifrar] porque os debuxos non son figurativos”, segundo argumenta o autor principal,“e aínda que o fosen, para algúns prehistoriadores, os debuxos do Paleolítico Superior teñen un significado que nunca coñeceremos, como dicía Michel Lorblanchet”.

O primeiro paso é a datación

Para comprender mellor o contexto destas representacións achadas no val do Loira, o equipo datou os solos da cova mediante luminiscencia estimulada opticamente. Así puideron determinar que a cova quedara pechada por sedimentos de recheo hai uns 57.000 anos, moito antes de que o Homo sapiens se establecese na rexión.

Esta constatación, xunto ao feito de que as ferramentas de pedra dentro da gruta fosen soamente musterienses (nome dunha tecnoloxía do Paleolítico Medio asociada cos neandertais) constitúe unha forte evidencia de que estes gravados son obra dos neandertais.

“Os neandertais non só debuxaban liñas e curvas ou traballaban sobre ósos de paxaros, senón que a súa conciencia tamén lles permitía deixar pegadas intencionadas”

JEAN-CLAUDE MARQUET, investigador principal

En ningún caso está clara a intención coa que pintaban, aínda que estas mostras da súa presenza si falan dun comportamento e unhas actividades tan complexas e diversas como as dos nosos antepasados directos.

Que nos din estes gravados sobre as diferenzas de representación e as técnicas utilizadas entre neandertais e sapiens? Marquet responde: “Segundo Michel Lorblanchet e outros especialistas, os gravados do Paleolítico Superior son figurativos pero moi difíciles de interpretar. O interesante destes descubertos no Val do Loira é que agora temos que aceptar que os neandertais non só debuxaban liñas e curvas, e non soamente traballaban sobre ósos de paxaros, senón que a súa conciencia tamén lles permitía deixar pegadas aplicadas, construídas e intencionadas, seguindo un deseño preciso e pensado”.

Cada unha destas investigacións brinda a posibilidade de avanzar no uso de novas técnicas científicas que nos achegan aos restos dos nosos antepasados. Consultado respecto diso, o profesor da Universidade de Tours indica, que, neste caso, “a fotogrametría desempeñou un papel moi importante”, xa que a partir do diagrama, pódense facer cortes transversais que facilitan a medición “das seccións das liñas”.

A chamada fotografa RTI (Reflectance Transformation Imaging) “permítenos estudar o relevo das devanditas liñas, e a microscopía dixital, ter grandes aumentos sobre as paredes da cova”. Cun escaneado completo da cavidade pódense tomar medidas e “a tecnoloxía Lidar (Lixeiro Detection And Ranging) no exterior dános unha boa visión do terreo. En conxunto, “todas estas técnicas posibilítannos ‘ler’ as superficies das covas e así descifralas mellor e tentar comprendelas”, conclúe.


Referencia: The earliest unambiguous Neanderthal engravings on cave walls: La Roche-Cotard, Loire Valley, France (Publicado en Plos One)

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Os neandertais usaban ‘pegamento’ para fabricar as súas ferramentas

O descubrimento deste adhesivo, que supón unha solución técnica complexa, implica un alto nivel de cognición

Os primeiros europeos cruzaron os Alpes hai máis de 45.000 anos

O 'Homo sapiens' adaptouse ben ao frío, un ambiente moi similar ao da actual estepa rusa, e na súa dieta destacaba a carne de reno, lobo e cabalo

Algúns humanos herdaron narices máis altos dos neandertais

Un estudo internacional identifica un trazo que puido axudar os nosos antepasados a adaptarse a climas máis fríos

Confirmado: os neandertais xa tiñan capacidade simbólica

Arqueólogos españois descobren que os cranios de grandes herbívoros atopados no xacemento de Pinilla del Valle, en Madrid, foron usados como trofeo