A colonización do continente americano mudou a historia do planeta. E parece que non só iso: un novo estudo do University College de Londres publicado na revista Quarternary Science Reviews fixo que tomara forza de novo un debate presente desde hai tempo na comunidade científica. O mencionado estudo propón que os cambios a gran escala provocados pola invasión española e as súas consecuencias, como o exterminio indíxena debido a chegada das enfermidades procedentes de Europa (varíola, sarampelo ou peste bubónica) e á barbarie cometida polos colonizadores, acabaron provocando a Pequena Idade de Xeo, un período de arrefriamento do clima que, con altos e baixos, se estendeu entre os séculos XVI e XIX.
A investigación, asinada por Alexander Kock, Chris Brierley, Mark M. Maslin e Simon L. Lewis, propón que, despois da morte masiva dos indíxenas americanos causada pola colonización, foron abandonadas grandes extensións de terras cultivadas e vexetación. Ao non estar xestionadas pola poboación local, estas superficies enormes comezaron a absorber máis dióxido de carbono da atmosfera, eliminando o efecto invernadoiro da atmosfera e provocando que a temperatura do planeta baixara en 0,15ºC.
O estudo parte da premisa de que antes da colonización había en América 60 millóns de habitantes, dos que un 90% morreron debido á invasión e ás súas consecuencias. Estes máis de 50 millóns de mortos significaban, segundo os mesmos cálculos, un 10% da poboación da Terra naquel tempo, polo que o impacto no equilibrio climático foi importante. Porén, sobre esta cifra hai discusión entre os historiadores, pola dificultade de chegar a datos concluíntes. Porén, sempre segundo os datos desta última investigación, como consecuencia deste exterminio abandonáronse 55,8 millóns de hectáreas de cultivos e bosques ‘xestionados’ dun ou doutro xeito, o que supuxo unha caída nos niveis de CO2 atmosférico que aparece nos rexistros recollidos por estes investigadores.
Esta caída foi, para os investigadores do University College, suficiente para reducir a temperatura global, dando pé ao comezo da Pequena Idade de Xeo, que provocou un avance dos glaciares e un arrefriamento global do clima. Un impacto que chegou á Península Ibérica, no que numerosas crónicas históricas e estudos científicos dan conta do fenómeno.
Dúbidas sobre o estudo
Non en tanto, hai moito debate arredor destes postulados, que non son novidade. “Probablemente estean esaxerando“, declarou a Live Science o investigador Joerg Schaefer, da Universidade de Columbia. “Estou seguro de que este documento non pode explicar a causa do descenso do CO2 atmosférico e o cambio de temperatura global”, engadiu.
Neste senso, os investigadores propoñen que foron outros factores, como a actividade volcánica ou os cambios na actividade do Sol como posibles causas. Non en tanto, hai quen tamén alude a que foi outra praga, a da peste negra, a que provocou o arrefriamento ao producir en Europa, do mesmo xeito que en América, un abandono a gran escala da superficie cultivada.
Do mesmo xeito, Dagomar Degroot, profesor da universidade de Georgetown e historiador do medio ambiente, analizou no seu Twitter, referíndose tamén a un artigo publicado por el mesmo hai anos, sobre o novo estudo dos científicos británicos acerca da colonización. “Déixame tantas preguntas como respostas“. O investigador subliña que o novo estudo segue a liña de propostas previas, como a realizada por William F. Ruddiman en 2003 na revista Climate Change, na que se dicía que o impacto do home no clima da Terra, o coñecido como Antropoceno, xa comezara coas primeiras manifestacións da agricultura, hai case 10.000 anos. Neste fío, Degroot expón algunhas das súas dúbidas.
So, I wanted to comment on a major #envhist article that’s been making the rounds lately. It argues that the Spanish arrival in the Americas in 1492 set in motion a chain of events that cooled Earth’s climate. Here’s a BBC summary. 1/15 #twitterstorians https://t.co/vNTNVHMFdH
— Dagomar Degroot (@DagomarDegroot) 31 de enero de 2019
O debate está aberto, sen dúbida.
Referencias:
– Earth system impacts of the European arrival and Great Dying in the Americas after 1492 (Publicado en Quarternary Science Reviews, 25 de xaneiro de 2019).
– Did the Spanish Empire Change Earth’s Climate?, artigo de Dagomar Degroot.
– The Anthropogenic Greenhouse Era Began Thousands of Years Ago (artigo de William F. Ruddiman publicado en 2003 en Climate Change).
– Colonization of the Americas, ‘Little Ice Age’ climate, and bomb-produced carbon: Their role in defining the Anthropocene (estudo publicado en The Anthropocene Review en 2015).