Únete á nosa canle de Whatsapp
Estimados colegas e amigos de Gciencia:
Antes de nada, gustaríame darvos os máis efusivos parabéns por esta andaina de dez anos: non é doado abofé ter esta lonxevidade no caso dun medio de comunicación que empregue o galego e, aínda menos, se este se dedica a un tema tan especializado como é a diseminación de novas científicas. Estou seguro que esta empresa seguirá sendo frutífera nos anos vindeiros non só porque ata agora o fixestes moi ben senón, sobre todo, porque o que estades a facer é algo moi necesario para a cidadanía do noso país.
Cando me contactastes para participar neste aniversario, unha das suxestións foi que fixera énfase en por que pensaba eu que un medio como este era importante. A necesidade de dar tal xustificación non deixa de ser un tanto paradoxal posto que non coido que fose necesaria dala no caso de falar dun medio que fixese a mesma actividade empregando o castelán ou o inglés. A contestación, realmente, debería de ser a de «por que non», xa que o lóxico é que un país utilice o idioma de seu en todas as facetas da súa vida cotiá onde se inclúen, por suposto, o xornalismo político, cultural ou científico. Por elo, de non existir Gciencia, desde logo habería que inventala.
Dito isto, coido que esta pregunta ten varias derivadas que é importante discutir máis polo miúdo. Por unha banda, esa cuestión creo que reflicte lamentabelmente a diglosia que aínda existe no noso país e, sobre todo, en moitos profesionais científicos. Por exemplo, cando se visita moitos dos nosos centros de investigación e universidades vese claramente que o galego segue a ser aínda un invitado pouco frecuente nos campus galegos. O mesmo acontece cando vemos as declaracións ou os artigos de opinión de moitos científicos e científicas do noso país, onde predomina o uso do castelán na maioría dos casos. É unha magoa que isto estea aínda a acontecer, o que nos di o moito que aínda temos que avanzar como país para normalizar o uso do noso idioma en ámbitos académicos e non académicos. Neste contexto, hai que subliñar a importancia e a gran necesidade de ter medios que, como Gciencia, sirvan de altofalantes da lingua e da ciencia.
A cidadanía ten que estar formada en cuestións científicas básicas para poder tomar decisións tanto a nivel individual como colectivo
Independentemente desa problemática, coido que a diseminación de novas científicas ao público en xeral ten unha importancia esencial para poder ter unha cidadanía formada e informada sobre o coñecemento científico. A maioría da ciencia, ao menos no campo das ciencias experimentais, publícase en inglés. Iso é así e, na miña opinión, é moi positivo: con isto facilítase que os achados científicos se poidan coñecer e entender polos restantes científicos e científicas de todo o mundo moi axiña trala súa publicación. Con todo, é importante que eses achados se diseminen e se fagan comprensibles a toda a cidadanía por varias razóns. Por unha banda, porque como científicos coido que temos a responsabilidade de transmitir o que facemos a toda a sociedade posto que, en última instancia, é esta a que paga as nosas investigacións a través dos impostos e contribucións sociais a organizacións sen ánimo de lucro que invisten en investigación. Pola outra banda, porque considero que a cidadanía ten que estar formada en cuestións científicas básicas para poder tomar decisións tanto a nivel individual (tratamentos, como enfrontarse ou evitar unha enfermidade determinada ou saber en que consiste esta) como a nivel colectivo (deseño de políticas, regulamentos, leis, etc.).
Isto é un punto realmente importante, posto que hoxe en día moitas das decisións que temos que tomar en relación a políticas medioambientais, económicas, sanitarias ou mesmo sociais requiren ter coñecementos científicos básicos. Este coñecemento é tamén importante para non deixarnos enganar por feitizos pseudocientíficos e curandeiros modernos de diversa índole e perigo. E, se me permitides, esta diseminación tamén ten o seu compoñente egoísta: canto mellor saiba a cidadanía a importancia da ciencia que facemos para as súas vidas, máis doado será que esta reivindique melloras na financiación e nas infraestruturas que faciliten as nosas propias investigacións.
Independentemente dos aspectos “prácticos” da diseminación científica, coido que dende un punto de vista máis filosófico tamén é importante transmitir de forma accesíbel os achados científicos para axudar a que a cidadanía comprenda de onde vimos, como se estrutura o mundo en que vivimos, e o que nos agarda no futuro. En definitiva, para poder sermos entes “pensantes” e non meros “habitantes” do noso planeta. E tamén para facer posíbel o sapere aude kantiano que, en última instancia, permítenos a todos e todas ser máis libres e conscientes das nosas decisións. En todas estas facetas, Gciencia tamén xoga un papel fundamental para toda a poboación galega.
Dicía Castelao que “somentes preservando a nosa capacidade creadora será como poderemos contribuír á civilización universal incorporando a ela as nosas creacións inéditas”. Coido que Galiza durante estas últimas décadas está facendo este soño posíbel. Está ben saber que Gciencia está aí para transmitir a todos os galegos e galegas o que se está a facer en ciencia dentro e fóra da Galiza.
Feliz décimo aniversario!
