Únete á nosa canle de Whatsapp
A maior parte do gas metano que hai na Terra ten unha orixe biolóxica, pero descoñécese de onde procede o detectado na atmosfera de Marte desde hai case 20 anos. Propuxéronse varias teorías, como a súa formación por parte de seres vivos (metanoxénese), a degradación de compostos orgánicos por raios ultravioleta ou interaccións químicas entre a auga e as rochas.
Agora, un equipo internacional de investigadores liderado desde o Jet Propulsion Laboratory da NASA e no que participa o Centro de Astrobioloxía (CAB, centro mixto do CSIC-INTA), presenta por primeira vez a detección dun ciclo estacional nas concentracións de metano marciano.
O estudo, publicado esta semana en Science, realizouse durante cinco anos co espectrómetro TLS-SAM ( Tunable Laser Spectrometer – Sample Analysis at Mars) a bordo do rover Curiosity da NASA, que se atopa no cráter Gale desde agosto de 2012.
A concentración media de metano detectada por TLS-SAM na atmosfera é moi baixa, de ao redor de 0,4 ppb (partes por billón), aínda que oscila entre 0,24 e 0,65 ppb. Observouse unha forte e repetida variabilidade estacional, que alcanza niveis mínimos nos solsticios, e máximos a finais do verán no hemisferio norte e cando acaba o inverno no hemisferio sur.
Os modelos non son capaces de explicar as variacións, pero hai varias hipóteses sobre a existencia de moléculas orgánicas
Os modelos actuais non son capaces de explicar a que se debe esta variabilidade estacional, pero os autores puideron descartar numerosas fontes potenciais e suxiren que grandes cantidades de metano poden estar almacenadas no subsolo marciano en cristais hidratados chamados clatratos. Os cambios estacionais na temperatura poderían causar a liberación fluctuante do gas.
Daniel Viúdez, coautor do traballo e investigador do CAB, explica que unha das máis teorías máis aceptadas é a emisión de metano por clatratos: “Fai millóns de anos, grandes cantidades de metano quedarían atrapadas no subsolo baixo certas condicións nestes compostos que, co cambio ás condicións presentes de Marte, volvéronse inestables, e estarían a liberar lentamente o gas atrapado no pasado”.
Nesta liña, Curiosity seguirá realizando medicións, que serán complementadas desde órbita pola recente chegada da misión Exomars- TGO (Trace Gas Orbiter) da Axencia Espacial Europea (ESA). Este orbitador ten a maior sensibilidade para detectar metano de calquera instrumento enviado a Marte ata a data, e acaba de posicionarse na súa órbita de traballo, a 400 km sobre a superficie, para comezar a observar a escala planetaria a presenza, difusión, desaparición de moléculas que están en cantidades moi pequenas, como o metano. Os científicos confían obter resultados e descubrir a fonte do metano marciano nos próximos anos.
Para María Paz Zorzano, tamén coautora do traballo e investigadora do CAB, “as observacións do Curiosity son extraordinarias e sorprendentes. Despois de máis de cinco anos de operación na superficie de Marte atopamos pequenas concentracións de metano sempre que medimos. E aínda máis sorprendente é que a súa variación anual teña certa relación con algunhas variables atmosféricas, suxerindo que existe un proceso físico-químico activo na actualidade, que non foi descrito ata a data”.
Co fin de entender a orixe do metano, tentouse relacionar as deteccións de TLS-SAM con variables atmosféricas medidas por outro instrumento do rover, o instrumento español REMS, cuxo investigador principal é Javier Gómez Elvira, coautor e membro do CAB.REMS (Rover Environmental Monitoring Station) é unha estación ambiental desenvolvida no CAB, que leva medindo desde o 2012 diferentes variables atmosféricas no cráter Gale: a velocidade e dirección do vento, a presión atmosférica, a temperatura do aire, a temperatura do chan, a humidade relativa e o nivel de radiación ultravioleta na superficie.
Para os expertos, as novas observacións de Curiosity son “extraordinarias e sorprendentes”
Outro coautor e investigador do CAB, Jorge Pla-García, contrastou os modelos atmosféricos cos datos. Segundo indica, “a boa concordancia simulacións-observacións dános a confianza para utilizar o modelo á hora de investigar, tanto a contorna meteorolóxica de toda a rexión do cráter Gale, como a evolución do metano detectado por TLS-SAM”. Estas correlacións permitiron acoutar a localización da fonte de emisión do metano, pero necesitarase unha maior cantidade de datos para poder entender a orixe e a química do metano marciano.
No mesmo número da revista Science aparece outro artigo, coordinado desde o centro de voo espacial Goddard da NASA, onde os seus autores informan que atoparon materiais orgánicos (como tiofeno, metanotiol e dimetilsulfuro) en arxilas marcianas de hai 3.000 millóns de anos. Estas rocas antigas lembran ás sedimentarias ricas en compostos orgánicos que se atopan na Terra.
Os novos achados corroboran a posibilidade de que Marte puido ter vida no pasado
En 2014 Curiosity xa atopara materia orgánica no chan marciano, e este novo estudo corrobórao, suxerindo que no planeta vermello podería ter vida no pasado. Pero os autores son prudentes: tanto a presenza de materia orgánica como o metano non son necesariamente probas da vida mesma. Os dous compoñentes pódense producir por procesos non biolóxicos. En calquera caso, son un bo sinal para as futuras misións de exploración da superficie e o subsolo marcianos.
“Con estes novos achados, Marte está a dicirnos que sigamos adiante e buscando evidencias de vida”, destaca Thomas Zurbuchen, administrador asociado da Dirección de Misión Científica da NASA, que conclúe: “Confío en que tanto as nosas misións actuais como as planeadas levarán a descubrimentos aínda máis impresionantes no planeta vermello”.
