Únete á nosa canle de Whatsapp
Ter familias numerosas foi, é e seguirá sendo unha constante de fundamentalismos relixiosos, dos pobos e das nacións en xeral. Na historia, os grupos tribais, que na súa orixe comparten crenzas relixiosas, seguen a idea de multiplicarse para ser máis fortes e impedir que a tribo veciña os derrote. Na Biblia, descríbense listas de xeracións de homes que teñen moitas mulleres as cales dan vida a decenas de fillos, e os mormóns en EE.UU. son polígamos polo mesmo, para medrar e ser fortes como grupo. Pero, en todas as doutrinas relixiosas hai exemplos de periodos puntuais onde por razóns de seguridade, para preservar o benestar familiar e social, recomendábase espaciar os nacementos, provocando así a salvación de países. Pero algo cambiou dende aquela ata a actualidade.
En cen anos, dende 1900 ao 2000, a poboación multiplicouse por 4, e o consumo de recursos por 17. Somos 7.200 millóns de persoas, 2.300 máis no ano 2050, segundo a ONU, e vivimos nun planeta con recursos limitados e un clima atolado.
Daquela, ¿cantos humanos soporta o planeta? O naturalista británico David Attenborough cre que os humanos son “unha praga sobre a Terra” e invita a controlar o crecemento da poboación para sobrevivir. Pensando no futuro do noso planeta, Attenborough amósase pesimista, non só se trata do cambio climático, é tamén unha cuestión de espazo, de se haberá suficiente sitio para cultivar alimentos que suministrar a toda esta enorme multitude. Unha presenza masificada de humanos para os que quizáis non haxa recursos suficientes.
Así mesmo, Alan Weisman, xornalista, profesor e experto en medio ambiente, afirma que existe unha cifra óptima de habitantes para o planeta que “sería aquela na que todas as persoas poideran vivir dignamente sen poñer en perigo o noso futuro”. Varios expertos completan esta resposta presentando varias maneiras de calcular ese número. Unha delas é considerar que as emisións de Co2 á atmósfera non alteren o clima nen o ecosistema dos océanos. John Holdren, físico e asesor de Obama en ciencia e tecnoloxía, calcula que para que iso fose posible, o máximo de habitantes do mundo debería estar entre 1.500 e 2.000 millóns. Se somos máis é en parte pola aparición de fertilizantes químicos que permitiron producir moita máis comida, aínda que iso ten un prezo que o pagamos hoxe en día, e que no futuro aínda o sentiremos máis, é dicir, pan para hoxe e fame para mañá. Dende logo sen o descubrimento dos abonos con nitratos na segunda metade do século XIX, a poboación mundial non superaría ese número ideal. A parte de que o nitróxeno esteriliza solos, contamina mares, e ríos, altera o sexo de especies de peces e emite moitos gases de efecto invernadoiro. Ademais outra das solucións a este problema, segundo Weisman é esperar a ter fillos posto que é unha das formas máis sinxelas de baixar a natalidade, e así reducir a superpoboación. Outra opción sería optar pola adopción, hai millóns de nenos orfos.
En España é onde temos unha das taxas de nacemento máis baixas do mundo, as parellas demóranse en procrear por razóns económicas. O promedio de idade das españolas en ter o primeiro fillo é de 29 anos. Para Weisman, somos un país que está a protexer o planeta, e para os informativos de Matías Prats é un titular alarmante, por unha banda porque parece que España está a vivir un desastre demográfico, e pola outra polas advertencias que trae para as mulleres a maternidade tardía. De maneira natural o corpo da muller traballa para disminuir as posibilidades de embarazo a medida que se achega á menopausia. Así, aparecen problemas de concepción, e hai cada vez máis a necesidade de acudir a técnicas de reproducción asistida. Nada disto é causa para desaconsellalo, pero sí que é preciso estar informadas de todos os riscos.
Non hai dúbida de que o planeta está desequilibrado, superpoboación por un lado, taxas baixas de nacemento polo outro, escasez de alimentos, toneladas de comida desperdiciadas, soberbia e humildade, ambición e necesidade, todos estos conceptos pasean da man misturados sen control, cada día, cada segundo da nosa existencia. Pero preferimos tapar os ollos e pensar “é o que hai” “que lle imos facer” “a vida é así”. O que hai, é que en cen anos a poboación multiplicouse por 4, e o consumo de recursos por 17, o que hai é que Estados Unidos produce o 24,3% de emisións de CO2 e a Unión Europea un 15,3%. Que lle imos facer, en Níger cando a taxa de fecundidade é de 7,5 nenos por muller, ou Pakistán que ten 190 millóns de habitantes e serán 395 millóns no 2030, que lle imos facer, na India onde nacen 43.000 nenos ao día e 15 millóns ao ano, e antes do 2025 será o país máis poboado do mundo por diantre de China. A vida é así, o 40% da superficie terrestre non conxelada dedícase á producción de alimentos, pero 1.000 millóns de persoas sufren malnutrición crónica e 16.000 nenos morren de fame cada día.
Do que estamos seguros, remontándonos á historia da bioloxía, é que cando unha especie medra máis rápido que os recursos dos que dispón, acaba sufrindo un desastre demográfico. A natureza imponse, como xa o estamos a ver e sobre todo a sufrir nos países subdesenvolvidos. Agora que, inmersos neste mundo, nestas circunstancias, a solución… estará en educar á muller para que teña os fillos máis tarde, ou estará en que eduquen á superpoboación para que se distribúan dunha maneira razoable os recursos? Por exemplo, se Alemaña, pese a ser un país setentrional cun inverno duro, é líder mundial en enerxía solar, non será imposible para o resto de países. Se todas as mulleres tiveran o control da súa fertilidade, e foran donas do seu corpo para decidir, igual o mundo cambiaría. Nunha punta morren de fame, noutra punta morren por obesidade, igual se os que teñen máis deixaran de abusar tanto da enerxía, da comida e todo o que nos rodea en xeral, igual se podía chegar a un punto medio para toda a poboación mundial.
De todos os xeitos, ou aportamos todos, ou seguirá sen existir un condón para o consumo.
Sobre este trascendental asunto teño eu escrito nun artigo titulado “Nós, os detritívoros” que se pode atopar en varias versións, en diversos idiomas e con máis ou menos desenvolvemento en DETRITIVOROS.COM.